Lipa (Filipinoj)

Ĝemelurboj
	Fremont vd

Lipa
component city • urbego • municipo de Filipinoj
Administrado
Ĝemelurboj
	Fremont vd
Poŝtkodo	4217 • 4218
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	372 931 (2020) [+]
Loĝdenso	1 781 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	13° 56′ N, 121° 10′ O (mapo)13.941111111111121.16222222222Koordinatoj: 13° 56′ N, 121° 10′ O (mapo) [+]
Alto	157 m [+]
Areo	209,4 km² (20 940 ha) [+]
Horzono	UTC+08:00 [+]
	Lipa (Filipinoj) Lipa
	Situo de Lipa
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Lipa, Batangas [+]
	v • d • r

Lipa - tagaloge Lungsod ng Lipa - estas duaklasa universitata urbego kaj ĉefdiocezo en Filipinoj, en suda Luzono, en regiono CALABARZON, en provinco Batangoj.

Bazaj informoj[redakti | redakti fonton]

loĝantaro: 332 386 (2015)
horzono: UTC+8 (PST)
poŝtkodoj: 4217, 4218
telefonkodo: +63 (0)43
Supermara alteco: 318 m
Areo: 209,40 km²

Geografio[redakti | redakti fonton]

Lipa kuŝas laŭ lago Taal en valo inter montoj, kiuj defendas kontraŭ tifonoj, eĉ vulkana erupcio [1]. Batangas troviĝas 22, Dasmariñas 49, Manilo 74, Kezonurbo 83, Cagayán de Oro 719 kilometrojn (aere) [2].

Historio[redakti | redakti fonton]

Ĉi tiu loko estis loĝata ekde la 10-a jarcento. Post jarcentoj estis pruvitaj kontaktoj kun ĉinaj komercistoj. Hispana ĉeesto okazis ekde 1570. La loko estis municipo en 1702 kaj paroĥo en 1716. Pro vulkanaj erupcioj la vilaĝo lokŝanĝiĝis en 1724 kaj 1754. Pro kultivado de kafoj Lipa ricevis urborajton en 1887 ("Villa de Lipa"). Dominado de Usono komenciĝis en la fruaj 1900-aj jaroj. Lipa estis parte detruita dum la japana dominado (1941-1945). Lipa estis levita al pli alta urborango en 1947.

Ekonomio[redakti | redakti fonton]

Dum la hispana kolomia erao loĝantoj de Lipa produktis komence kafon, poste kakaon, estis ankaŭ brutbredado kaj diversaj hejmaj metioj. Inter 1945-1965 la citrusoj dominadis. Paŝo post paŝo Lipa profitis proksimecon de la ĉefurbo kaj iĝis administra, medicina, komerca, financa, agro-industria centroj. En la urbo okazas produktado de vestoj kaj prilaborado de manĝaĵoj.

Eduko kaj religio[redakti | redakti fonton]

Lipa gastigas kelkajn publikajn kaj privatajn universitatojn aŭ kampusojn. Plimulto de la populacio estas katolikoj. La diocezo fondiĝis en 1910. Ekzistas aliaj kristanaj grupoj kiel diversaj protestantaj sektoj. Aliaj religioj inkluzivas islamon kaj budhismon.

Trafiko[redakti | redakti fonton]

Lipa havas arterian ĉefvojon al Manilo. En la urbego la pasaĝeroj uzas aŭtobusojn, busetojn kaj triciklojn.

Klimato[redakti | redakti fonton]

La klimato de Lipa estas klasifikita kiel tropika musona klimato. Jare pluvas po 2088 mmm, en ĉiuj monatoj pluvas, tamen inter majo-decembro falas pli ofte. La averaĝa temperaturo estas 26 °C, ne estas grandaj diferencoj inter la monatoj.