30-a de aprilo

aprilo
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30
aranĝo de 2024 tagoj

La 30-a de aprilo estas la 120-a tago de la jaro (la 121-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 245 tagoj restas.

Je la 30-a de aprilo okazis, interalie:

Eventoj

• 311: Romia imperiestro Kajo Galerio eldonis edikton pri toleremo atribuanta al kristanoj religian liberecon
• 313: Licinio venkis Maksiminon Daia en batalo de Edirne en Trakio
• 642: Ĉindasvinto iĝis reĝo de visigotoj
• 1006: En Konstelacio Lupo ekbrilis la plej brila en la historio supernovao SN 1006
• 1309: Pollando: Nowogard iĝis urbo
• 1526: Pollando: urbo Tarnowskie Góry ricevis urborajton kaj t.n ministan liberecon
• 1598: Reĝo de Francio Henriko la 4-a eldonis Nantan edikton koncerne al hugenotoj
• 1703: De Anglio elnavigis pirata ekspedicio, kies celo estis prirabo de francaj kaj hispanaj ŝipoj ĉe marbordoj de Ĉilio. Unu el skipanoj de pluraj ŝipoj estis Alexander Selkirk, pratipo de Robinson Crusoe
• 1789: Solena inaŭguro de prezidenteco de George Washington, la unua prezidento de Usono
• 1802: 608 personoj pereis rezulte de rompo de akvobaraĵo apud urbo Lorko en Hispanio
• 1803: Usono aĉetis Luizianon de Francio
• 1812: Luiziano fariĝis la 18-a ŝtato de Usono
• 1838: Nikaragvo forlasis Unuiĝintajn Provincojn de Centra Ameriko
• 1848: Dum ribelo en Grandpolujo pola generalo Ludwik Mierosławski venkis taĉmentojn de Reĝlando Prusio en batalo de Miłosław
• 1863: En batalo de Camarón de Tejeda meksika armeo venkis la francan
• 1871: Rusa caro permesis al Jagelona Universitato lekcii en la pola lingvo
• 1876: En Budapeŝto oni malfermis Margit-ponton
• 1893: Oficiala dato de la fondiĝo de Novosibirsko, la tria laŭ grandeco rusa urbo kaj neoficiala ĉefurbo de Siberio
• 1904: Rusa-japana milito: batalo de rivero Yalu komenciĝis; venka por japanoj, kiuj militiros al Manĉurio
• 1916: En Dublino oni subpremis kontraŭbritan Paskan Ribelon
• 1916: En Germanio oni enkondukis unuan en la historio tempo-ŝanĝon al somera tempo, kaŭzitan de postuloj de militekonomio
• 1918: Renversita caro Nikolao la 2-a kun lia familio estis transportita de bolŝevikoj de Tobolsko al Jekaterinburg, kie estis enprizonigita en domo de komercisto
• 1919: Urbo Sokółka aliĝis al Pollando
• 1921: Packontrakto de Rigo finanta polan-bolŝevikan militon ekvalidis, subskribita de la Dua Pola Respubliko, Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko kaj Ukraina Soveta Socialisma Respubliko
• 1939: En Nov-Jorko oni malfermis unu el la plaj grandaj internaciaj ekspozicioj
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1940: Apud Opoczno batalfalis pola majoro Henryk Dobrzański, partizana komandanto; propaganda fakultato de Ĝenerala Gubernio eldonis liston de polaj publikaĵoj "malamikaj al germanoj, malutilaj kaj nedezirataj", kiuj devus esti konfiskitaj; tuta izoligo de la juda Lodza geto, kie germanoj enfermis pli ol 160 mil personojn
  • Kapitulaco de norvega armeo en suda parto de la lando; Vatikano publikigis la plej novan raporton de kardinalo August Hlond pri germanaj reprezalioj de pola loĝantaro kaj de Romkatolika Eklezio en okupata Pollando
  • 1941: En ŝtata administracio de ĜG kune kun la ekonomia laboris ĉ. 130 mil poloj kiel ŝtatoficistoj kaj aliaj menslaborantoj
  • Pola generalo Władysław Sikorski renkontiĝis en Toronto kun 5 mil reprezentantoj de pola kanada diasporo; en Londono okazis malfermo de ekspozicio de la karikaturoj de Feliks Topolski
  • 1942: Germana polico arestis 9 personojn inter pola priservistaro de malliberejo Pawiak en Varsovio; okupaciaj regopovoj deportis dum la unuaj kvar monatoj de 1942 de ĜG al trudlaboro en Nazia Germanio 124 089 personojn; nombro de atakoj flanke de pola rezista movado kontraŭ germanoj kaj germanaj institucioj en aprilo transpaŝis en distrikto Lubelski la nombron de 100; Pola Enlanda Armeo sendis al entreprenejoj en ĜG falsigitan informon proklamantan la 1-an de majo libertago - parto de entreprenistoj traktis serioze la skribaĵon; en Varsovio aperis konspire ekzempleroj de eldonita antologio de pola poezio, sub la titolo "Pieśń niepodległa" (Kanzono sendependa), prilaborita interalie de Czesław Miłosz
  • 1943: Volinia masakro: ukraina polico kaj ukrainoj murdis en 3 lokoj de Ĉerkasa provinco ĉ. 86 polojn; germanaj regopovoj notis aprile en distrikto Lubelski 965 partizanajn operacojn; unuo de Popola Armeo liberigis de Varsovia geto ĉ. 30 personojn, kiuj arbare formis taĉmenton; grupo de Popola Gvardio eksplodigis gasodukton direktitan al fandejo en Ostrowiec Świętokrzyski, kio kaŭzis malfunkcion de la Forno de Siemens-Martin por du semajnoj
  • 1944: Policaj taĉmentoj bruligis 44 domojn en Borowica (distrikto Chełmski) mortigante 4 personojn kaj pafmortigis en Zawada 7 polojn; germanaj ĝendarmoj pendumis en distrikto Augustowski 5 polojn, revenĝe pro likvido de kunlaboranto fare de partizanoj, krome pendumis pro nekonataj kaŭzoj 2 judojn
  • Rezulte de alianca bombado de itala Alessandria 238 personoj pereis; usona radiostacio en Eŭropo komencis disaŭdigi en la pola lingvo; en Afriko ekzistis 77 polaj skoltaj taĉmentoj, kiuj asociigis 3244 personojn - junularon kaj infanojn
  • 1945: Al Strzelce Opolskie venis transporto de poloj, deportitaj de la vojevodio Lvovo
  • Adolf Hitler nomumis sian posteulon Karl Dönitz kaj sinmortigis; Ruĝa Armeo liberigis la germanan virinan koncentrejon Ravensbrück, kie plejparte polinoj estis viktimoj de pseŭdomedicinaj eksperimentoj
• 1946: Pollando: al Krakovo revenis 26 fervojaj vagonoj kun artaĵoj rabitaj dum la milito kiel Retablo de Krakovo aŭ Damo kun ermeno
• 1948: Kolombio: dum konferenco en Bogoto kreiĝis la Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj
• 1954: Premiero de la usona vakera filmo Rivero senrevena, reĝisorita de Otto Preminger
• 1966: Anton Szandor LaVey fondis Eklezion de Satano
• 1975: Vjetnama milito: falo de Sajgono, la ĉefurbo de Vjetnama respubliko kaj fino de la milito
• 1979: La unua israela komerca ŝipo tranavigis Suezan Kanalon
• 1980: Beatrikso ektronis kiel reĝino de Nederlando
• 1981: En Pola Popola Respubliko oni komencis reglamenti buteron, farunon, grion kaj rizon
• 1984: Soveta-afgana milito: soveta bataliono de motorigita infanterio estis atakita kaj frakasita de muĝahidoj en Valo Hazara (Provinco Panĝŝir)
• 1988: La 33-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Dublino, kie venkis kanada kantistino Céline Dion reprezentanta Svislandon
• 1991: En Zwickau la lasta aŭtomobilo Trabant ruliĝis de produktobendo
• 1991: Ramiz Alia iĝis prezidento de Albanio
• 1992: CERN anoncis, ke TTT estos alirebla senpage
• 1993: Sur standardojn de Pola Militistaro oni enkondukis devizon Dio, Honoro, Patrio
• 1995: Prezidento de Usono Bill Clinton anoncis malpermeson investi kaj komerci kun Irano
• 1999: Sud-Orienta Azio: Kamboĝo eniris al ASEAN
• 2000: Pola mistikulino Faustyna Kowalska estis sanktigita de la papo Johano Paŭlo la 2-a
• 2002: Pakistano: rezulte de referendumo generalo Pervez Muŝaraf plilongigas sian prezidentan regadon je 5 laŭvicaj jaroj
• 2008: Regopovoj de Belorusio konsideris 10 usonajn diplomatojn kiel personoj ne bonvenaj kaj ordonis al ili forlasi la landon dum 72 horoj
• 2009: Brita armeo oficiale finis sian militistan ĉeeston en Irako
• 2010: Rezulte de ekokatastrofo en la Meksika Golfo de la naftoplatformo Deepwater Horizon al Luiziano alfluis nafto
• 2013: Post abdiko de sia patrino reĝino Beatrikso la nederlandan tronon eksidis Willem-Alexander de Nederlando
• 2014: Ŝinĝjango: bomba atenco en Urumĉio mortigis 3 personojn kaj 79 vundigis

Naskiĝoj

• 1245: Filipo la 3-a, reĝo de Francio (m. 1285)
• 1310: Kazimiro la Granda, la lasta reĝo de la unua pola dinastio Piastoj (m. 1370)
• 1651: Jean-Baptiste de La Salle, franca ordenfondinto kaj sanktulo
• 1662: Maria la 2-a, reĝino de Anglio, Skotlando kaj Irlando (m. 1694)
• 1723: Mathurin Jacques Brisson, franca zoologo kaj fizikisto (m. 1806)
• 1760: Joseph Souham, franca generalo, partoprenanto de la francaj revoluciaj militoj kaj de Napoleonaj militoj (m. 1837)
• 1770: David Thompson, anglokanada mapisto kaj esploristo (m. 1857)
• 1777: Carl Friedrich Gauss, germana matematikisto, fizikisto, astronomo kaj geodeziisto kontribuinta al elektrostatiko, nombroteorio, diferenciala geometrio, matriciko aŭ optiko (m. 1855)
• 1804: Maciel Monteiro, brazila kuracisto, poeto, ĵurnalisto, oratoro, politikisto kaj diplomato (m. 1868)
• 1833: Benedykt Dybowski, pola kuracisto, natursciencisto, esploristo de Siberio, ekzilito pro januara ribelo, esperantisto (m. 1930)
• 1835: Franz Defregger, aŭstra pentristo, reprezentanto de akademiismo (m. 1921)
• 1839: Floriano Peixoto, prezidento de Brazilo (m. 1895)
• 1851: Emil Ramann, germana grundosciencisto (m.1926)
• 1861: Marian Zdziechowski, pola filozofo, historiisto pri ideoj, slavistikisto (m. 1938)
• 1865: Max Nettlau, germana anarkiisto kaj verkisto (m. 1944)
• 1870: Franz Lehár, hungara opereta komponisto (m. 1948)
• 1877: Fritz von Herzmanovsky-Orlando, aŭstra verkistoj kaj arkitekto (m. 1954)
• 1883: Jaroslav Hašek, ĉeĥa anarkiisto, membro de bolŝevika partio kaj verkisto, kies romano La travivaĵoj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito estis tradukita al 54 lingvoj (m. 1923)
• 1893: Joachim von Ribbentrop, germana nazia politikisto, kungvidanto de Nacisocialisma Germana Laborista Partio, militkrimulo, ekzekutita (m. 1946)
• 1901: Heinrich Friess, germana instruisto kaj esperantisto engaĝita en ata-ita-diskuto (m. 1971)
• 1901: Simon Kuznets, usona Nobelpremiita ekonomikisto belorusdevena, okupiĝinta pri malneta nacia enspezo kaj konjunkturo (m. 1985)
• 1902: Theodore Schultz, usona Nobelpremiita ekonomikisto (m. 1998)
• 1903: János Gassner, hungardevena usona kritikisto, dramaturgiisto, redaktoro (kritikisto) (m. 1967)
• 1904: Márta Recht, rumania hungara verkistino pri tritikindustrio (m. 1995)
• 1908: Bjarni Benediktsson, ĉefministro de Islando (m. 1970)
• 1909: Juliana, reĝino de Nederlando (m. 2004)
• 1912: Szabolcs Fényes, hungara komponisto (m. 1986)
• 1915: Nóra Polónyi, hungara historiisto (m. 1985)
• 1916: Claude Shannon, usona matematikisto, patro de la informteorio emfazanta la duuman nombrosistemon (m. 2001)
• 1923: Percy Heath, usona ĵaz-kontrabasisto (m. 2005)
• 1925: Anna Dukász, hungara aktorino (m. 2000)
• 1929: Klausjürgen Wussow, germana filma kaj televida aktoro (m. 2007)
• 1929: Edit Kovács, rumania hungara juristino, universitata adjunktino
• 1932: Antonio Tejero, hispana subkolonelo de Guardia Civil, puĉisto
• 1939: László Jánossy D., rumania hungara pentristo, restarigisto (m. 1986)
• 1946: Karolo la 16-a Gustavo, reĝo de Svedio
• 1956: Lars von Trier, dana filmreĝisoro
• 1959: Paul Gross, kanada aktoro kaj kantisto
• 1959: Stephen Harper, ĉefministro de Kanado
• 1968: Péter Váry O., rumania hungara ĵurnalisto, verkisto
• 1971: John Boyne, irlanda verkisto
• 1975: Johnny Galecki, belga aktoro usondevena rolinta en la televidserio The Big Bang Theory
• 1976: Amanda Palmer, usona kantistino kaj muzikistino
• 1982: Kirsten Dunst, usona aktorino
• 1985: Ágnes Benedek, rumania hungara aktorino

Mortoj

• 65: Lukano, romia poeto, nepo de Seneko la pli aĝa (n. 39)
• 1305: Roger de Flor, itala kondotiero german-sicilidevena (n. 1267)
• 1341: Johano la 3-a, duko de Bretonio (n. 1286)
• 1439: Richard de Beauchamp (13-a grafo de Warwick), angla grafo kiu edukis Henrikon la 6-an (n. 1382)
• 1594 : Andreas Mylius, germana juristo, diplomato, historiisto kaj kronikisto (n. 1527)
• 1632: Sigismondo la 3-a Vasa, reĝo de Pollando kaj Svedio (n. 1566)
• 1632: Johan t'Serclaes van Tilly, brabanta generalo (n. 1559)
• 1642: Dmitrij Poĵarskij, rusa gvidanto de popola ribelo, kiu forpuŝis polan-litovan armeon dum la pola-rusa milito 1609-1618, nacia heroo (n. 1577)
• 1660: Petrus Scriverius, nederlanda latinisto, filologo, humanisto, historiisto, poeto kaj erudiciulo (n. 1576)
• 1671: Francisko Nádasdy, hungara magnato, politikisto kaj martiro (n. 1625)
• 1755: Jean-Baptiste Oudry, franca pentristo kaj gravuristo (n. 1686)
• 1842: Jozefo Benedikto Cottolengo, itala sacerdoto kaj katolika sanktulo (n. 1786)
• 1876: Antoine-Jérôme Balard, franca kemiisto kaj apotekisto, malkovrinto de bromo (n. 1802)
• 1882: Ramón Mesonero Romanos, hispana verkisto (n. 1803)
• 1883: Édouard Manet, franca pentristo, pioniro de impresionismo (n. 1832)
• 1885: Jens Peter Jacobsen, dana verkisto, biologo kaj liberpensulo (n. 1847)
• 1893: Emma Teleki, hungara verkistino (n. 1815)
• 1895: Gustav Freytag, germana verkisto (n. 1816)
• 1920: Jan Václav Novák, ĉeĥa verkisto (n. 1853)
• 1930: Johannes Petrus Leonardus Niesten, nederlanda kolonelo kaj esperantisto (n. 1859)
• 1933: Anna de Noailles, franca poetino kaj verkistino rumandevena (n. 1876)
• 1933: Anton Acker, germana arkitekto kaj politikisto (n. 1887)
• 1936: Alfred Edward Housman, angla poeto (n. 1859)
• 1940: Henryk Dobrzański, pola militisto, rajdisto, partopreninto de la pola-ukraina milito kaj pola-bolŝevika milito pro kio ricevis la ordenon Virtuti Militari, komandanto de la unua partizana taĉmento, murdita (n. 1897)
• 1943: Otto Jespersen, dana lingvisto okupiĝanta pri konstruitaj lingvoj (n. 1860)
• 1943: Beatrice Webb, brita ekonomikistino (n. 1858)
• 1945: Ernő Bródy, hungara ĵurnalisto (n. 1882)
• 1945: Adolf Hitler, germana politikisto aŭstro-juddevena, diktatoro de Nazia Germanio, militkrimulo (n. 1889)
• 1945: Eva Braun, koramikino de Adolf Hitler, kun kiu ŝi sinmortiĝis (n. 1912)
• 1953: János Csiszér, hungara skulptisto, kies verkoj troviĝas en la Hungara Nacia Galerio (n. 1883)
• 1955: Sándor Domanovszky, hungara historiisto (n. 1877)
• 1978: Emil Arató, hungara kuracisto (n. 1885)
• 1981: Peter Huchel, germana poeto (n. 1903)
• 1985: Sándor Török, hungara verkisto (n. 1904)
• 1986: Olivér Solymossy, rumania hungara/hungara verkisto, pedagogo (n. 1914)
• 1989: Sergio Leone, itala reĝisoro (n. 1929)
• 1992: József Marx, rumania hungara fotisto (n. 1914)
• 1996: Dezső Keresztury, hungara verkisto, poeto, ministro (m. 1904)
• 1996: Tibor Oláh, rumania hungara kritikisto, tradukisto (n. 1921)
• 2000: Jiří Karen, ĉeĥa kaj esperantlingva verkisto (n. 1920)
• 2004: Georges Lagrange, franca metiisto kaj Esperanto-verkisto (n. 1928)
• 2006: Marian Żelazek, pola dialoganta misiisto en Barato, zorginto pri lepruloj (n. 1918)
• 2007: Grégory Lemarchal, franca kantisto (n. 1983)
• 2011: Ernesto Sábato, argentina fizikisto kaj verkisto italdevena (m. 2011)
• 2011: Saif al-Islam Kadafi, libia politikisto, filo de Muamar Kadafi (n. 1972)
• 2015: Patachou, franca aktorino kaj kantistino ricevinta la honoran legion (n. 1918)
• 2016: Harold Walter Kroto, angla Nobelpremiita kemiisto pro kunmalkovro de fulerenoj (n. 1939)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Vikingoj: Valpurga Nokto
• Keltoj: antaŭtago de Belteno
• Reĝinotago en Nederlando
• Vjetnamio: Venko-Tago
• Internacia Ĵazo-Tago
• Romkatolika Kalendaro:
  • Sankta Pio la 5-a (papo)
  • Jozefo Benedikto Cottolengo (franciskano)
  • Dipatrino - reĝino de Afriko

Tagoj de semajno

La 30-a de aprilo estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Lundo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Mardo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Merkredo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Vendredo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
• Sabato en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095.

---