8-a de oktobro

oktobro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 8-a de oktobro estas la 281-a tago de la jaro (la 282-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 84 tagoj restas.

Je la 8-a de oktobro okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

314 (aŭ 316): Konstanteno la Granda venkis Licinion en la batalo de Kybalis
451: Kalcedono: Koncilio de Kalcedono komenciĝis: la plej grava afero koncernis du naturojn en Kristo - oni interkonsentis hipostazan unuiĝon - sekve kondamnis monofizitismon kiel herezon (unua disiĝo de naciaj kristanaj komunumoj)
927: Bulgara Ortodoksa Eklezio, anoncita pli frue kiel aŭtokefalia, iĝis patriarkujo
1480: Granda princo de Moskvo Ivano la Tria forĵetis tataran Grandan Hordon dum provo transpaŝi riveron Ugra (alfluo de Okao)
1508: En Moskvo subskribiĝis pactraktato finanta la 3-an litovan-moskvan militon (1507-08)
1517: Reĝo de Francio Francisko la 1-a fondis havenan urbon Havro
1600: San-Marino adoptis skribitan konstitucion
1656: Sveda diluvo: venko de pola-litova armeo kaj tataroj en batalo de Prostki (proksime al Ełk) kontraŭ svedoj, brandenburgoj kaj prusoj
1715: Pollando: venko de pola armeo super la saksa en batalo de Radogoszcz - unua batalo de eksplodinta kontraŭsaksa ribelo
1804: Jean Jacques Dessalines kroniĝis kiel imperiestro de Haitio
1809: Klemens von Metternich iĝis ministro pri eksteraj aferoj kaj ŝtata kanceliero de la Aŭstra imperio
1814: Argentino: Provinco Salta kreiĝis
1871: Usono: 5 grandaj incendioj eksplodis, i.a. en Ĉikago (Ilinojso) kaj Peshtigo (Viskonsino)
1879: Dua pacifika milito: ĉiliaj ŝipoj venkis la peruajn en marbatalo apud Angamos (Antofagasta)
1890: Funikularo de Zagrebo malfermita - la plej mallonga fervojo en la mondo destinita al publika transporto
1897: Komponisto Gustav Mahler estis nomumita direktoro de Viena Ŝtata Operejo
1901: Pollando: Sopot iĝis urbo
1906: Germana astronomo August Kopff malkovris asteroidon Veroniko
1912: Montenegro proklamis militon kontraŭ Otomana Imperio - komenco de la Unua Balkana milito
Unua Mondmilito
- 1914: Unuafoja uzo de bombaviadiloj
- 1915: Armena genocido: en turka urbo Trabzon islamanoj mortigis kaj vivbruligis ĉ. 1000 armenojn
- 1916: Apud usona insulo Nantucket germana submarŝipo SM U-53 sinkigis 5 ŝipojn (3 britaj, nederlanda kaj norvega)
- 1917: Unua numero de beloruslingva gazeto "Belorusa Krinica" aperis en Peterburgo — poste eldonata en Dua Pola Respubliko
- 1918: Komenciĝis batalo de Cambrai inter la brita armeo apogata de taĉmentoj de Kanado kaj Novzelando kaj Germana Imperiestra Regno; Ofensivo de Meuse-Argonne: en arbaro Argonne usona soldato Alvin York komandante 7 restintajn taĉmentanojn kontraŭ mitrala nesto mortigis 28 germanajn soldatojn kaj kaptis 132 - 194 usonaj soldatoj el t.n. "Perdiĝinta Bataliono" eliris de ĉirkaŭigo, verŝajne 197 estis mortigitaj, 150 perdiĝis aŭ iris al mallibero
1919: Latva milito de sendependeco: bermontianoj komencis atakon al Rigo
1920: Buĥara Popola Soveta Respubliko estis fondita
1920: Dua Pola Respubliko: komencita "ribelo" de generalo Lucjan Żeligowski, kiu post kelkaj tagoj okupis Vilnon kun ĉirkaŭaĵoj proklamante Centran Litovion
1922: Latvio: unua baloto al latva Saeima komenciĝis
1923: Flughaveno Berlino-Tempelhof ekkonstruiĝis
1937: Diktatoro de Domingo Rafael Trujillo ordonis haltigon de masakro ordonita kontraŭ elmigrintoj el Haitio
1938: En Uĵhorodo kreiĝis kadre de la Dua respubliko de Ĉeĥoslovakio unua registaro de aŭtonoma Karpata Rutenio, kiu la 30-an de decembro 1938 komencis nomiĝi Karpata Ukrainio
Dua Mondmilito
- 1939: Germana okupado de Pollando: germanoj establis geton en Piotrków Trybunalski - unua fermita juda kvartalo establiĝis sur teritorio de okupita Pollando; Militkrimoj: germana Selbstschutz pafmortigis en Świecie 83 polojn kaj judojn (dum du tagoj) kaj en Radowice (proksime al Zielona Góra) 23 polojn; sekureca polico arestis en Varsovio 354 klerikojn kaj instruistojn sub preteksto de ilia nacia ŝovinismo; Adolf Hitler subskribis en Berlino dekreton pri anekso de polaj okcidentaj kaj nordaj teritorioj al Tria Regno; Estonio: pola submarŝipo ORP Orzeł, kiel lasta el la pola ŝiparo, forlasis Baltan Maron direkte al Britio
- 1940: al koncentrejo Aŭŝvico alvenis transporto kun 342 malliberuloj - el Tarnów (312) kaj Krakovo (30 personoj); en aviada katastrofo pereis ĉeĥa kaj pola armea piloto Josef František, la plej efika alianca flug-aso servinta en skadro 303
- 1941: germanoj komencis konstruadon de Aŭŝvico II por sovetaj militkaptitoj; Holokaŭsto: en Belorusa SSR germanoj komencis masakron de 16 mil judoj en la geto de Vicebsko; en Protektorato Bohemio kaj Moravio estis malpermesita organizaĵo Sokol - germanoj arestis pli ol 1 500 membrojn; Suda Fronto: Wehrmacht atingis la Azovan maron, Mariupol kapitulacis, dum batalado la 18-a Armeo estis ĉirkaŭita, pli ol 100 000 soldatoj de la Ruĝa Armeo estis kaptitaj
- 1942: Operaco Reinhardt: ĉirkaŭ 600 judoj estis murditaj dum likvido de geto en Demidówka (nun en Rivna provinco); Batalo de Atlantiko: germana submarŝipo U-179 sinkigis britan ŝipon City of Athens kaj samtage estis atakita kaj sinkigita kun 61-persona skipo de brita destrojero HMS Active, kiu pli frue savis ŝiprompiĝintojn el City of Athens
- 1943: apud Gronlando pola destrojero Orkan sinkis post trafo de germana sononda torpedo - saviĝis 44 el ĉ. 220 maristoj; Korsiko: la unua franca urbo Ajaccio liberiĝis
- 1944: Al koncentrejo Ravensbrück alvenis de Varsovio transporto kun 245 polinoj
1945: Prezidento de Usono Harry S. Truman informis pri livero de know-how pri atombombo al Britio kaj Kanado
1946: Surbaze de la verdikto de Brita Armea Tribunalo estis pendumita Max Pauly, germana nacisocialista militkrimulo, komandanto de koncentrejoj Stutthof (1939-1942) kaj Neuengamme (1942-1945)
1948: Stalinismo: soveta kolonelo Antoni Skulbaszewski iĝis en Pollando supera armea akuzisto
1952: 3 trajnoj koliziis en stacidomo de Granda Londono mortigante 112 homojn - 340 vundiĝis
1958: Oni enplantis unuan internan movigilon de koro
1962: Alĝerio aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
1966: Pola futbalisto Kazimierz Deyna debutis en sporta klubo de Lodzo
1967: La Higuera: boliviaj soldatoj vundis kaj arestis revoluciulon Che Guevara - la sekvan tagon li estis pafmortigita
1969: Protestoj kontraŭ milito en Vjetnamio: manifestacioj nomataj Tagoj de Kolero komenciĝis en Ĉikago, celantaj fini usonan implikiĝon en la Vjetnama Milito
1979: En novkonstruita Nacia Muzeo en Krakovo estis malfermita ekspozicio Propra portreto de poloj
1980: Lasta koncerto de jamajka regeisto Bob Marley
1982: Olof Palme duafoje iĝis ĉefministro de Svedio
1982: Komunistaj reprezalioj
- Sejmo de Pola Popola Respubliko voĉdonis leĝon pri sindikatoj - formala eksterleĝigo de "Solidareco"
- Varsovio: gvidantoj de Konfederacio de Sendependa Pollando Leszek Moczulski, Romuald Szeremietiew kaj du aliaj estis kondamnitaj de juĝejo al plurjara mallibero pro „provo perforte renversi reĝimon de la Pola Popola Respubliko”
1985: En Londono muzikalo Les Misérables estis prezentita unuafoje en populara versio - surbaze de samtitola romano de la franca verkisto Victor Hugo
1988: Latvia Popola Fronto fondiĝis
1989: Revolucioj de 1989
- Civitanoj de Germana Demokratia Respubliko en Prago petis vojaĝi al FRG - 4 000 homoj estis jam en konstruaĵo de la germana ambasado
- Dresdeno: dum lunda manifestacio grupo de 20 civitanoj estis elektita por negoci la sekvan tagon siajn politikajn postulojn kun la lokaj aŭtoritatoj
1990: Jerusalemo: 17 palestinanoj pereis kaj pli ol 100 vundiĝis en tumulto kun israela polico sur la Templa Monto
1991: Revolucioj de 1989
- Slovenio enkondukis sian propran valuton - tolaron
- Efektivigo de la deklaracio de sendependeco de Kroatio de la 25-a de junio 1991 - ĉi tiu tago estas festata en Kroatio kiel Sendependeca Tago; unua ŝildo kun la blazono de Kroatio aperis ĉe la limtransirejo kun Hungario; registaro de la Respubliko Kroatio agnoskis Estonion kaj Latvion kiel suverenajn ŝtatojn
1993: Ukrainio komencis specialan operacon por evakui kartvelajn rifuĝintojn el Abĥazio
1997: Kim Jong-il iĝis ĝenerala sekretario en Nord-Koreio
2000: Pollando: venko de Aleksander Kwaśniewski dum prezidentaj balotoj
2001: Arnold Rüütel iĝis prezidento de Estonio
2001: Girma Woldegiorgis iĝis prezidento de Etiopio
2005: Serbio: stajponto super Danubo en Novi Sad ekfunkciis - bombita de NATO en 1999
2005: Tertremo en Kaŝmiro atingis ankaŭ nordan Pakistanon, Afganion kaj Nordan Baraton - pli ol 73 000 homoj mortis
2008: Mohamed Naŝid gajnis unuan demokratian prezidentan balotadon en Maldivoj
2009: Usona Kongreso atribuis honoran civitanecon al pola militisto Kazimierz Pułaski
2014: Morto pro Ebola malsano de la unua usona paciento Thomas Eric Duncan, devenanta de Liberio, ĉe kiu la viruso disvolviĝis post lia alveno al Ameriko
2016: Enlanda milito en Jemeno: pli ol 140 personoj pereis kaj pli ol 520 vundiĝis en Sanao, rezulte de bombardo de loko, kie kolektiĝis funebrantoj post entombigo de la patro de ministro pri internaj aferoj
2022: Invado de Rusio en Ukrainion:
- Urbestro de Ĥarkiv informis ke Rusio atakis centron de la urbo — bruliĝas malsanulejo; post eksplodigo falis sekcio de la Krimea ponto,almenaŭ 5 homoj pereis — ukrainaj aŭtotritatoj neis sian respondecon, sed Ukraina Poŝto eldonos poŝtmarkon kun bildo de la brulanta ponto; Volodimir Zelenskij subskribis dekreton laŭ kiu Ukrainio agnoskis Kurilajn insulojn kiel teritorion de Japanio okupata de Rusio
- Internacia Monunua Fonduso donis al Ukrainio 1,3 miliardojn da dolaroj kadre de la programo de rapida helpo