8-a de majo

majo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 8-a de majo estas la 128-a tago de la jaro (la 129-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 237 tagoj restas ĝis la fino de la jaro.

Je la 8-a de majo okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

413: Imperiestro Flavio Honorio subskribis edikton pri redukto de impostoj por la italaj provincoj: Viterbo, Kampanio, Picenum, Samnium, Apulio, Lucania kaj Kalabrio, kiuj estis ĉirkaŭrabitaj de visigotoj
589: Tria koncilio de Toledo komenciĝis - katolikismo iĝis oficiala religio de Regno Visigota en Hispanio
1254: Verŝajna dato de unua plenumo de mezepoka himno Gaude Mater Polonia kiel vespra parto omaĝe al Sankta Stanislavo, la pola episkopo-martiro - nuntempe en Pollando kantata alterne kune kun Gaudeamus igitur kaj pli frue post venkoj de polaj kavaliroj
1322: Pollando: Sierpc iĝis urbo
1360: Subskribo de la Traktato de Brétigny inter Francio kaj Reĝlando Anglio - inaŭguro de naŭjara paŭzo en la Centjara milito
1429: Centjara milito: angloj rezignis pri la sieĝo de Orléans - unua pli grava venko de Johana de Arko
1541: Hispana esploristo kaj konkistadoro Hernando de Soto malkovris riveron Misisipo
1624: Imperiestro Ferdinando la 2-a kaj reĝo de Hungario Gábor Bethlen subskribis packontrakton en Vieno
1654: En Westminster oni subskribis pactraktaton pri fino de la unua angla-nederlanda milito
1713: Granda Nordia Milito: Helsinko subiĝis al la rusa armeo
1721: Inocento la 13-a iĝis papo
1740: Traktato inter Francio kaj Turkio pri eterna amikeco subskribiĝis
1794: Franca revolucio: fizikisto, kemiisto kaj impost-kolektanto Antoine Lavoisier estis gilotinita
1808: Napoleono interkonsentis kun registaro de Varsovia Duklando pagi soldatan salajron al 8 000 polaj soldatoj
1848: Ribelo de Grandpolujo: venko de poloj en batalo de Kcynia kontraŭ Reĝlando Prusio
1863: Januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio: venko de rusa armeo en la 1-a batalo de Ignacevo (proksime al Konin)
1886: Atlanta: farmaciisto John Pemberton komencis vendi elpensitan de si trinkaĵon Koka-kolao
1889: Nederlanda pentristo Vincent van Gogh komencis kuracadon en psikiatria hospitalo
1902: Martiniko: erupcio de la vulkano Monto Pelée detruis la urbon Saint-Pierre - 20 mil personoj pereis
1914: Adolph Zukor fondis usonan kinofirmaon Paramount Pictures
Unua mondmilito:
- 1918: Ribelantaj kozakoj okupis Rostov-na-Donu
1929: Norvegio aneksis insulon Janmajeno
1933: Dua Pola Respubliko: Ignacy Mościcki refoje iĝis prezidento (por sepjara oficperiodo)
1933: Pola oficiro Stanisław Skarżyński finis flugon super Atlantiko per la pola aviadilo RWD-5 fiksante mondrekordon pri longeco (de Saint-Louis (Senegalo) ĝis Maceió (Brazilo)
1933: Mahatmo Gandhi komencis sian 21-tagan fastadon por protesti kontraŭ brita politiko en Barato
1937: Latvio: papo Pio la 11-a fondis metropolitejon en Rigo kune kun diocezo de Liepāja
Dua mondmilito:
- 1940: Varsovio: en sia taglibro Ludwik Landau notis, ke homkaptado okazis en Mezurbo, pere de nekovritaj aŭtomobiloj, por timigi loĝantaron, la stratoj malpleniĝis; en Lublin estis arestita Celina Iwanowska, virino-ŝipdirektistino - pafmortigita fine de junio, kaj ŝia edzo mortfalis en la ribelo de Varsovio; en Buchenwald pereis evangelia pastro Karol Kulisz, paroĥestro el Cieszyn
- Pola ekzila registaro: Konsilio de Ministroj decidis krei 3 Delegitarojn de Registaro por la Lando por ke ili reprezentu Polan Subteran Ŝtaton: por Ĝenerala Gubernio, por teritorioj enkorpigitaj al Nazia Germanio kaj areoj enigitaj al Sovetunio; en norvegan havenon Harstad (Troms) alvenis de Francio Memstara Brigado de Podhale-Pafistoj (ĝi poste ĝis la 17-a de majo partoprenis en bataloj je Narviko), kiu eniras en la francan Unuan Malpezan Divizion; Kostariko: Rafael Ángel Calderón Guardia iĝis prezidento
- 1941: Germana polico pafmortigis en Zalesie apud Krakovo 10 personojn; Gestapo malpermesis kolporti en Varto-Lando du gazetojn en la pola lingvo, eldonatajn de germanaj regopovoj en ĜG; gestapo en Poznań ricevis teleprintilojn kun analogiaj ejoj en Berlino, Vroclavo, Lodzo, Inowrocław, Jarocin, Kościan, Kalisz, Leszno kaj Szamotuły, kio plifaciligis kontraŭbatalon de la Pola Rezistomovado; en Krakovo oni malfermis ekspozicion de Wit Stwosz nur por germanoj, Hans Frank inaŭgure diris, ke Krakovo ĉiam estis germana urbo
- Nokte de la 8-a/9-a de majo Bomba Korpuso de RAF atakis celojn en Germanio, ĉefe Hamburg kaj Bremeno; Luftwaffe atakis Nottingham (95 aviadiloj, 137 tunoj da bomboj, 189 bruligaj skatoloj), Hull (120 aviadiloj, 157 tunoj da bomboj, 540 bruligaj skatoloj) kaj Sheffield (34 aviadiloj, 53 tunoj da bomboj, 802 bruligaj skatoloj)
- 1942: Germana okupado de Pollando: germanaj policaj taĉmentoj bruligis vilaĝon Bończa en distrikto Krasnostawski murdinte pli ol 30 personojn
- Unua mara batalo en Korala maro inter Japanio kaj Usono finiĝis - unuafoje ambaŭflanke ekrolis aviadilaj ŝipoj; Brita Hindio: japana aviado atakis baratan Ĉitagongon; de germana militprizono en Woldenberg fuĝis 3 polajn leŭtenantoj kaj kaporalo; Orienta Fronto: germana 11-a Armeo (Erich von Manstein) ekatakis sur la Kerĉa duoninsulo
- 1943: Germanoj eksplodigis en Varsovia geto 43 bunkrojn kaptinte 1091 judojn, el kiuj pafmortigis 280; Ribelo en varsovia geto: amasa sinmortigo de 120 judaj ribelantoj en la bunkro de Anielewicz, ĉirkaŭitaj de germanaj kaj ukrainaj taĉmentoj kaj venenigataj per gaso; germanaj soldatoj kaj policanoj pafmortigis en Kraśnik 12 personojn (la 7-an kaj 8-an de majo), krome en 7 aliaj lokoj 149 personojn, en tio 7 kaptitajn judinojn; Volinia masakro: membroj de Ukraina Ribela Armeo murdis en Katerynówka (distrikto de Lucko) 28 polojn, 10 judojn kaj 2 polajn-ukrainajn familiojn kaj en Koszów dekkelke da personoj; pola rezista movado en ĜG faris 185 kontraŭgermanajn agojn; en Naliboki (nun Minska regiono) taĉmento de sovetaj kaj judaj partizanoj murdis 128 polojn, kiuj kontraŭstaris al ilia rabado; Pola Rezistomovado: taĉmento d Kamparanaj Batalionoj de Franciszek Anioł forprenis de armea transporto en stacidomo Żurawica 8 maŝinpafilojn, 3 pistolojn kaj 6 fusilojn kun municio
- Aliancanoj: en Virginio komenciĝis konferenco, kiu kontribuis al fondo de FAO
- 1944: Germanaj ĝendarmoj pafmortigis en Goszcz, apud Twardogóra, 10 personojn kaj 9 en Łęg apud Krakovo; Hans Frank diris, ke nombro de partizanaj atakoj al fervojlinioj en Lublinio atingas 11 tage; supera funkciulo de SS kaj polico en ĜG Wilhelm Koppe nomis Varsovion "danĝera konspirejo"; Minska regiono: grupiĝo de Pola Enlanda Armeo batalis kontraŭ soveta brigado je la nomo al Stalin; 6-a Brigado de Landa Armeo malarmigis kompanion de Litova Korpuso; Vilnius (subdistrikto): 3-a kompanio de 77-a regimento de infanterio falis embuskon de litova polico - 5 partizanoj pereis
- Krimeo: trupoj de 4-a Ukraina Fronto atingis internan zonon de la defendo de Sebastopolo
- 1945: Silezio: Ruĝa Armeo sekvante retiriĝantan malamikon "liberigis" Otmuchów, Świdnica, Zgorzelec, Dzierżoniów, Ząbkowice kaj Wałbrzych (kutime post 3 tagoj NKVD-taĉmentoj per teroro enkondukis novan sovetan okupadon); taĉmento de Civitana Enlanda Armeo ekregis Grajewo kaj liberigis 214 enprizonigitojn de Distrikta Oficejo de Publika Sekureco kaj Distrikta Komandejo de Civitana Milico; taĉmento de Pola Enlanda Armeo ekregis Dąbrowa Tarnowska, frakasis malliberejon de DOPS kaj liberigis 76 soldatojn
- Per radia disaŭdigo usona prezidento Harry S. Truman informis usonanojn pri fino de la dua mondmilito en Eŭropo - Pollando kiel la kvara venka militforto, de la germana okupado subiĝis sub la duan sovetan okupadon de Pollando, post pli frua anekso de Orientaj Limregionoj - la milito mortigis 72 milionojn de homoj, en tio ĉirkaŭ 6 milionojn de polaj civitanoj (en tio 200 mil soldatoj pereintaj en bataloj aŭ murditaj); Orienta Fronto: direkte al Prago trupoj de 1-a Ukraina Fronto ekregis Dresdenon kaj eniris al Ĉeĥio, en Moravio trupoj de 2-a UF ekregis Jaroměřice; 2-a Armeo de Pola Soldataro okupis Budziszyn, atingis Elbon apud Bad Schandau kaj apud Sebnitz transpaŝis landlimon kun Ĉeĥoslovakio; Praga ribelo finita; Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento disponis ĉi-tage pri 1300 tankoj, 1100 kirasitaj aŭtomobiloj, ĉirkaŭ 300 kirasitaj transportiloj, 2000 diversaj kanonoj kaj haŭbizoj, ĉirkaŭ 33 mil de aliaj veturiloj, 350 batalaj aviadiloj, 1 krozŝipo, 6 destrojeroj, 3 submarŝipoj kaj 6 postkuraj ŝipoj; en Berlino laŭ postulo de Stalin oni ripetis senkondiĉan kapitulacon de Nazia Germanio en ĉeesto de okcidentaj Aliancanoj (la 9-an de majo laŭ tempo de Moskvo, pro la 2-hora diferenco) - la milito daŭris ankoraŭ en Fora Oriento kontraŭ Japanio; Franca Alĝerio: francaj soldatoj murdis kelkcent loĝantojn de la urbo Setif; Usono: laŭ deklaro de ministerio pri milito en Armitaj Fortoj de Usono malmobilizis ĉ. 2 milionoj de soldatoj, ĉ. 400 mil restis en okupataj areoj de Eŭropo, kaj 6 milionoj en foraj frontoj de Pacifiko (en majo 1946 nombreco de la armeo estis 7 milionoj de soldatoj)
1947: Stalinismo: pola oficiro Witold Pilecki, konata de la raportoj de Pilecki el Aŭŝvico kaj partopreno en la ribelo de Varsovio, estis arestita de komunista Ministerio pri Publika Sekureco, kaj murdita post kruelaj torturoj - li diris Aŭŝvico estis ludo
1949: En Bonn Parlamenta Konsilio adoptis konstitucion de Federacia Respubliko Germanio
1952: Varsovio: antaŭ Supera Militista Tribunalo ekstaris ses polaj oficiroj de aerarmeo, akuzitaj pri komploto, post torturoj dum sekreta enketado estis pafmortigitaj - kvar el ili batalis en la Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento
1953: Dum konferenco de Pola Episkoparo en Krakovo protestante kontraŭ provo subigi katolikan eklezion al komunistaj regopovoj oni voĉdonis memorialon Non possumus (Ni ne povas) al la registaro de Pola Popola Respubliko (la letero priskribis reprezaliojn kaj ĉikanojn kiel forigon de religia instruado el lernejoj, limigon de katolika gazetaro kaj frakaso de la Eklezio pere de la movado de "pastroj-patriotoj”) - responde la 26-an de septembro estis arestita primaso de Pollando kardinalo Stefan Wyszyński
1954: Filipinoj: Azia Futbal-Konfederacio fondiĝis en Manilo
1963: Suda Vjetnamio: en Hue komenciĝis budhana krizo
1970: Lasta studia albumo Preterlasu de la brita rokgrupo The Beatles aperis antaŭ ilia disiĝo kaj transiro al la legendo
1972: Vjetnama milito: prezidento de Usono Richard Nixon anoncis maran blokadon de Nord-Vjetnamio
1973: Post 71 tagoj de la okupado de vilaĝo Wounded Knee finiĝis protesto de usonaj indianoj rememoriganta la maskaron de Wounded Knee
1980: Monda Organizaĵo pri Sano anoncis likvidon de variolo
1984: Sovetunio anoncis bojkoton de la 23-an Somera Olimpiko 1984 en Los-Anĝeleso - aliĝis landoj de Orienta Bloko krom Rumanio
1988: Francio: François Mitterrand refoje gajnis prezidentan balotadon venkante Jacques Chirac
1989: Pollingva gazeto "Gazeta Wyborcza" aperis en eldonkvanto de 150 mil ekzempleroj dum la balota kampanjo de solidareca opozicio al Sejmo kaj Senato
1995: Prezidento de Usono Bill Clinton subskribis dekreton pri enkonduko de komerca embargo kun Irano
1999: Ismail Omar Guelleh iĝis prezidento de Ĝibutio
2007: Pastora predikisto Ian Paisley iĝis ĉefministro de Nord-Irlando
2008: Vladimir Putin iĝis ĉefministro de Rusio
2009: Jan Fischer iĝis ĉefministro de Ĉeĥio
2010: Laura Chinchilla kiel unua virino iĝis prezidentino de Kostariko
2010: Józef Kowalczyk estis nomumita metropola ĉefepiskopo de la ĉefdiocezo de Gniezno kaj primaso de Pollando
2012: Dmitrij Medvedev iĝis ĉefministro de Rusio
2014: Informo-Centro pri Viktimoj de la Dua Mondmilito malfermiĝis en Varsovio - aganta kadre de la Instituto pri Nacia Memoro
2015: En Britio ekfunkciis la dua kabineto de David Cameron
2018: Usona prezidento Donald Trump anoncis retiriĝon de Usono el interkompreno kun Irano