8-a de majo

majo
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31
aranĝo de 2017 tagoj

La 8-a de majo estas la 128-a tago de la jaro (la 129-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 237 tagoj restas ĝis la fino de la jaro.

Je la 8-a de majo okazis, interalie:

Eventoj

• 589: Tria koncilio de Toledo komenciĝis
• 1254: Verŝajna dato de la unua plenumo de mezepoka himno Gaude Mater Polonia kiel vespra parto omaĝe al Sankta Stanislavo, pola episkopo-martiro
• 1322: Pollando: Sierpc iĝis urbo
• 1429: La angloj forlasis la sieĝon de Orléans
• 1541: Hernando de Soto malkovris la riveron Misisipo
• 1642: Imperiestro Ferdinando la 2-a kaj reĝo de Hungario Gábor Bethlen subskribis packontrakton en Vieno
• 1721: Inocento la 13-a iĝis papo
• 1740: Traktato inter Francio kaj Turkio pri eterna amikeco subskribiĝis
• 1794: Franca revolucio: fizikisto, kemiisto kaj impost-kolektanto Antoine Lavoisier estis gilotinita
• 1808: Napoleono interkonsentis kun registaro de Varsovia Duklando pagi soldatan salajron al ok mil polaj soldatoj
• 1848: Ribelo de Grandpolujo: venko de poloj en batalo de Kcynia kontraŭ Reĝlando Prusio
• 1863: Januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio: venko de rusa armeo en la 1-a batalo de Ignacevo (proksime al Konin)
• 1886: Atlanta: farmaciisto John Pemberton komencis vendi elpensitan de si trinkaĵon Koka-kolao
• 1902: Martiniko: erupcio de la vulkano Monto Pelée detruis la urbon Saint-Pierre
• 1914: Adolph Zukor fondis usonan kinofirmaon Paramount Pictures
• 1929: Norvegio aneksis la insulon Janmajeno
• 1933: Ignacy Mościcki refoje iĝis prezidento de Pollando
• 1933: Mohandas Karamchand Gandhi komencis sian 21- tagan fastadon por protesti kontraŭ brita politiko en Barato
• 1937: Latvio: papo Pio la 11-a fondis metropolitejon en Rigo kune kun diocezo de Liepāja
• Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
  • 1940: Varsovio: en sia taglibro Ludwik Landau notis, ke homkaptado okazis em Mezurbo, pere de nekovritaj aŭtomobiloj, por timigi loĝantaron, la stratoj malpleniĝis; en Lublin estis arestita Celina Iwanowska, virino-ŝipdirektistino - pafmortigita fine de junio kaj ŝia edzo mortfalis en la ribelo de Varsovio; en Buchenwald pereis evangelia pastro Karol Kulisz, paroĥestro el Cieszyn
  • Pola Konsilio de Ministroj akceptis kreon de tri Delegitaroj de Registaro por la Lando: por Ĝenerala Gubernio, por teritorioj enkorpigitaj al Nazia Germanio kaj areoj enigitaj al Sovetunio; en norvegan havenon Harstad (Troms) alvenis de Francio Memstara Brigado de Podhale-Pafistoj (ĝi poste batalis ĝis la 17-a de majo apud Narvik), kiu eniras en la francan Unuan Malpezan Divizion
  • 1941: Germana polico pafmortigis en Zalesie apud Krakovo 10 personojn; gestapo malpermesis kolporti en Varto-Lando du gazetojn en la pola lingvo, eldonatajn de germanaj regopovoj en ĜG; gestapo en Poznań ricevis teleprintilojn kun analogiaj ejoj en Berlino, Vroclavo, Lodzo, Inowrocław, Jarocin, Kościan, Kalisz, Leszno kaj Szamotuły, kio plifaciligis kontraŭbatalon de la pola rezistomovado; en Krakovo oni malfermis ekspozicion de Wit Stwosz nur por germanoj, Hans Frank inaŭgure diris, ke Krakovo ĉiam estis germana urbo
  • 1942: Germanaj policaj taĉmentoj bruligis vilaĝon Bończa en distrikto Krasnostawski murdinte pli ol 30 personoj
  • La unua mara batalo en Korala Maro inter Japanio kaj Usono, en kiu unuafoje ambaŭflanke ekrolis aviadilaj ŝipoj finiĝis; de germana militkaptitejo en Woldenberg fuĝis 3 leŭtenantoj kaj kaporalo
  • 1943: Germanoj eksplodigis en Varsovia geto 43 bunkrojn kaptinte 1091 judojn, el kiuj pafmortigis 280; Ribelo en varsovia geto: amasa sinmortigo de judaj ribelantoj en la bunkro de Anielewicz, ĉirkaŭitaj de germanaj kaj ukrainaj taĉmentoj; germanaj soldatoj kaj policanoj pafmortigis en Kraśnik 12 personojn (la 7-an kaj 8-an de majo), krome en 7 aliaj lokoj 149 personojn, en tio 7 kaptitajn judinojn; Volinia masakro: membroj de Ukraina Ribela Armeo murdis en Katerynówka (distrikto de Lucko) 28 polojn, 10 judojn kaj 2 polajn-ukrainajn familiojn kaj en Koszów dekkelke da personoj; pola rezista movado en ĜG faris 185 ontrŭgermanajn agojn; en Naliboki (nun Minska regiono) sovetaj partizanoj murdis 128 polojn, kiuj kontraŭstaris al ilia rabado
  • 1944: Germanaj ĝendarmoj pafmortigis en Goszcz, apud Twardogóra, 10 personojn kaj 9 en Łęg apud Krakovo; Hans Frank diris, ke nombro de partizanaj atakoj en fervojlinioj en Lublinio atingas 11 tage; supera funkciulo de SS kaj polico en ĜG Wilhelm Koppe nomis Varsovion "danĝera konspirejo"
  • Ruĝa Armeo konkeris Sebastopolon
  • 1945: Ruĝa Armeo konkeris Otmuchów, Świdnica, Zgorzelec, Dzierżoniów, Ząbkowice kaj Wałbrzych
  • Usona prezidento Harry S. Truman per radia disaŭdigo informis usonanojn pri fino de la dua mondmilito en Eŭropo - la milito mortigis 72 milionojn de homoj, en tio ĉ. 6 milionojn de polaj civitanoj; en Berlino laŭ postulo de Stalin oni ripetis senkondiĉan kapitulacon de Nazia Germanio en ĉeesto de okcidentaj Aliancanoj (la 9-an de majo laŭ tempo de Moskvo) - la milito daŭris ankoraŭ en Fora Oriento kontraŭ Japanio; Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento disponis ĉi-tage pri 1300 tankoj, 1100 kirasitaj aŭtomobiloj, ĉ. 300 kirasitaj transportiloj, 2000 diversaj kanonoj kaj haŭbizoj, ĉ. 33 mil de aliaj veturiloj, 350 batalaj aviadiloj, 1 krozŝipo, 6 destrojeroj, 3 submarŝipoj kaj 6 postkuraj ŝipoj; en Alĝerio francaj soldatoj murdis kelkcent loĝantojn de la urbo Setif
• 1947: Stalinismo: pola oficiro Witold Pilecki estis arestita de komunista Ministerio pri Publika Sekureco kaj murdita post kruelaj torturoj - li diris Aŭŝvico estis ludo
• 1952: Antaŭ Supera Militista Tribunalo ekstaris ses polaj oficiroj de aerarmeo, akuzitaj pri komploto, kiuj post torturoj dum sekreta enketado estis pafmortigitaj - kvar el ili batalis en Okcidenta Eŭropo
• 1953: Dum konferenco de Pola Episkoparo en Krakovo protestante kontraŭ provo subigi katolikan eklezion al komunistaj regopovoj oni voĉdonis memorialon Non possumus (Ni ne povas) al la registaro de Pola Popola Respubliko - responde la 26-an de septembro estis arestita primaso de Pollando kardinalo Stefan Wyszyński
• 1954: Filipinoj: Azia Futbal-Konfederacio fondiĝis en Manilo
• 1970: Preterlasu, la lasta studia albumo de la brita rokgrupo The Beatles, aperis
• 1972: Vjetnama milito: prezidento de Usono Richard Nixon anoncis maran blokadon de Nord-Vjetnamio
• 1980: Monda Organizaĵo pri Sano anoncis likvidon de variolo
• 1984: Sovetunio anoncis, ke bojkotos la 23-an Someran Olimpikon en Los-Anĝeleso
• 1988: Francio: François Mitterrand refoje gajnis prezidentan balotadon venkante Jacques Chirac
• 1989: Pollingva gazeto Gazeta Wyborcza aperis
• 1995: Prezidento de Usono Bill Clinton subskribis dekreton pri enkonduko de komerca embargo kun Irano
• 1999: Ismail Omar Guelleh iĝis prezidento de Ĝibutio
• 2007: Pastora predikisto Ian Paisley iĝis ĉefministro de Nord-Irlando
• 2008: Vladimir Putin iĝis ĉefministro de Rusio
• 2009: Jan Fischer iĝis ĉefministro de Ĉeĥio
• 2010: Laura Chinchilla kiel la unua virino iĝis prezidentino de Kostariko
• 2010: Józef Kowalczyk estis nomumita metropola ĉefepiskopo de ĉefdiocezo de Gniezno kaj primaso de Pollando
• 2012: Dmitrij Medvedev iĝis ĉefministro de Rusio
• 2014: Informo-Centro pri Viktimoj de la Dua Mondmilito malfermiĝis en Varsovio - aganta kadre de Instituto pri Nacia Memoro
• 2015: En Britio ekfunkciis la dua kabineto de David Cameron

Naskiĝoj

• 1492: Andrea Alciato, itala humanisto kaj juristo (m. 1550)
• 1521: Petrus Canisius, nederlanda jezuito, doktoro de eklezio kaj sanktulo (m. 1597)
• 1564: Justin Bertuch, germana pedagogo (m. 1626)
• 1587: Viktoro Amadeo la 1-a de Savojo, duko de Savojo (m. 1637)
• 1653: Claude-Louis-Hector de Villars, franca diplomato, militisto kaj marŝalo (m. 1734)
• 1668: Alain René Lesage, franca verkisto, dramaturgo kaj tradukisto (m. 1747)
• 1737: Edward Gibbon, brita verkisto (m. 1794)
• 1770: Johann Bartholomäus Trommsdorff, germana farmaciisto (m. 1837)
• 1815: László Lovassy, hungara juristo (m. 1892)
• 1828: Ŝarbel Maĥluf, libana katolika monaĥo kaj ermito apartenanta al maronita eklezio, sanktulo (m. 1898)
• 1828: Henri Dunant, svisa Nobelpremiita humanisto, kunfondinto de Ruĝa Kruco (m. 1910)
• 1835: Bertalan Székely, hungara pentristo pentrinta la batalon de Mohács (m. 1910)
• 1851: Béla Kreith, hungara ĵurnalisto, relikvokolektinto (m. 1916)
• 1851: Stanisław Witkiewicz, pola artisto, pentristo, arkitekturisto, filozofo, teoriisto pri arto (m. 1915)
• 1860: Ferenc Báthori, hungara etnografo (m. 1936)
• 1872: Bertrand Russell, kimra Nobelpremiita epistemologo, filozofo, logikisto, matematikisto, socia aganto kaj eseisto (m. 1970)
• 1873: Haĝi Seraja Ŝapŝal, karaima kleriko kaj turkologo (m. 1961)
• 1874: Inessa Armand, franca revoluciulino en Rusio (m. 1920)
• 1874: George Markham Hayton, angla esperantisto (m. nekonata)
• 1884: Harry S. Truman, prezidento de Usono, dum kies oficperiodo atombomboj falis sur Japanio, konata de la Plano de Marshall helpanta al la postmilita Eŭropo (m. 1972)
• 1892: Stanisław Sosabowski, pola generalo kreinta la unuan polan paraŝutistan unuon en Britio (m. 1967)
• 1892: Arnold Hauser, hungara arthistoriisto (m. 1978)
• 1894: István Metz, rumania hungara medicinhistoriisto, verkisto (m. 1983)
• 1899: Friedrich August von Hayek, aŭstria Nobelpremiita ekonomikisto kaj filozofo pri politiko (m. 1992)
• 1900: Árpád L. Bitay, rumania hungara pentristo (m. 1935)
• 1901: Mihály Székely (kantisto), hungara operkantisto (m. 1963)
• 1902: István Somló, hungara aktoro, reĝisoro, verkisto (m. 1971)
• 1903: Fernandel, franca aktoro kaj kantisto, kavaliro de la Honora legio (m. 1971
• 1906: Roberto Rossellini, itala kinreĝisoro kaj scenaristo, aŭtoro de la filmo Romo, malferma urbo (1977)
• 1909: László Rajk, hungara politikisto (m. 1949)
• 1912: Gertrud Fussenegger, aŭstra verkistino (m. 2009)
• 1919: Lex Barker, usona aktoro (m. 1973)
• 1921: Ija Lazari-Pawłowska, pola filozofino kaj etikistino, habilitiĝinta surbaze de la disertaĵo "Etiko de Gandhi" (m. 1994)
• 1925: Ali Hassan Mwinyi, prezidento de Tanzanio sukumdevena
• 1926: David Attenborough, angla verkisto, naturalisto, vojaĝisto, dokument-filmisto pri naturo, bestoj kaj antropologio
• 1935: Zdzisław Król, pola katolika pastro-mitrulo, kapelano de Varsovia Katina Familio (m. 2010)
• 1937: Thomas Pynchon, usona verkisto, ĉefkreinto de la postmoderna literaturo
• 1938: József Csapó I., rumania hungara agronomo
• 1944: Gary Glitter, brita kantisto
• 1945: Keith Jarrett, usona ĵazpianisto
• 1955: Meles Zenawi, etiopa ĉefministro
• 1961: László Sall, rumania hungara poeto vivanta en Svedujo
• 1966: Emese Gyöngyvér Veres, rumania hungara etnografino, ĵurnalistino
• 1969: Akebono Taro, usona sumoisto
• 1970: Naomi Klein, kanada ĵurnalistino kaj verkistino, kritikantino de novliberalisma tutmondiĝo, kies libto No logo iĝis manifesto de alimondismo
• 1973: Arakawa Hiromu, japana mangaverkisto
• 1975: Enrique Iglesias, hispana kantisto kaj komponisto
• 1978: Lucimar da Silva Ferreira, brazila futbalisto

Mortoj

• 535: Johano la 2-a, papo, la unua, kiu post elekto ŝanĝis sian nomon
• 615: Bonifaco la 4-a, papo, ordoninta ordinon por monakoj, sanktulo
• 685: Benedikto la 2-a, papo, kondamninta monotelitismon, sanktulo
• 1501: Giovanni Battista Zeno, itala kardinalo (n. 1439)
• 1529: Andrea Navagero, itala verkisto, politikisto kaj humanisto (n. 1483)
• 1715: Maria Mancini, franca nobelulino (n. 1639)
• 1778: Lorenz Christoph Mizler, germana muziksciencisto, kuracisto, matematikisto (n. 1711)
• 1782: Markizo de Pombal, ĉefministro de Portugalio (n. 1699)
• 1788: Giovanni Antonio Scopoli, aŭstra kuracisto kaj naturesploristo (n. 1723)
• 1794: Antoine Lavoisier, franca kemiisto, malkovrinto de oksigeno (n. 1743)
• 1819: Kamehameha la 1-a, unua reĝo de Havajo, fondinto de dinastio (n. ĉ. 1758)
• 1842: Jules Dumont d'Urville, franca esploristo kaj maroficiro (n. 1790)
• 1859: José Madrazo, hispana pentristo kaj gravuristo de baroko kaj novklasikismo (n. 1781)
• 1873: John Stuart Mill, brita filozofo, politikologo, ekonomikisto (n. 1806)
• 1880: Gustave Flaubert, franca verkisto, aŭtoro de la romano Madame Bovary aŭ La tentado de sankta Antonio (n. 1821)
• 1891: Helena Blavatskij, rusa verkistino, popularigantino de okultismo, fondintino de Teozofia Societo, trifoje ĉirkaŭirinta la Teron (n. 1831)
• 1903: Paul Gauguin, franca pentristo post-impresionisma vivanta en Tahitio (n. 1848)
• 1904: Eadweard Muybridge, angla-usona fotisto, unu el pioniroj de kino (n. 1830)
• 1918: Simon Hollósy, hungara pentristo (m. 1857)
• 1934: Miloslav Schmidt, slovaka nacia kaj socia aganto, kreinto de volontulaj fajrobrigadoj, esperantisto (n. 1881)
• 1936: Oswald Spengler, germana filozofo de kulturo kaj historio, aŭtoro de la verko La subiro de la Okcidento (n. 1880)
• 1952: William Fox, usona produktoro hungar-juddevena (n. 1879)
• 1959: Éva Ajtay, rumania hunara pentristino, grafikistino (n. 1935)
• 1960: Hugo Alfvén, sveda komponisto, violonisto kaj pentristo (n. 1872)
• 1967; László Musnai, hungara historiisto (n. 1888)
• 1973: Béla Lándor, hungara historiisto (n. 1899)
• 1979: Talcott Parsons, usona sociologo (n. 1902)
• 1984: Boris Antonenko-Davidoviĉ, ukraina verkisto, lingvisto, tradukisto, laŭreato de Ŝevĉenka ŝtata premio (n. 1899)
• 1988: Domingo Ortega, hispana matadoro (n. 1906)
• 1988: Robert A. Heinlein, usona verkisto de sciencfikcio (n. 1907)
• 1990: Ilona Jakab, rumanuja hungara pentristo (n. 1929)
• 1990: Luigi Nono, itala komponisto, komunisto (n. 1924)
• 1991: Jean Langlais, franca komponisto kaj orgenisto (n. 1907)
• 1991: Jakab Molnár, rumania hungara redaktoro, publicisto (n. 1926)
• 2000: István Ferenczi, hungara arkeologo (n. 1921)
• 2006: György Somlyó, hungara poeto, verkisto, tradukisto (n. 1920)
• 2008: Mieczysław Albert Krąpiec, pola dominikano, filozofo-tomisto, plurjara rektoro de Katolika Universitato en Lublin
• 2008: Luigi Malerba, itala verkisto (n. 1927)
• 2010: Andor Lilienthal, hungara ŝakisto juddevena, grandmajstro (n. 1910)
• 2011: Miklós Hubay, hungara verkisto (n. 1918)
• 2012: Maurice Sendak, usona verkisto kaj ilustristo juddevena (n. 1928)

Specialaj tagoj kaj festoj

• Romkatolika Eklezio: Bonifaco la 4-a, papo
• Monda Tago de Ruĝa Kruco kaj Ruĝa Krescento
• Tago de Bibliotekistoj kaj Bibliotekoj

Tagoj de semajno

La 8-a de majo estas (laŭ gregoria kalendaro):

• Dimanĉo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
• Lundo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
• Mardo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
• Merkredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
• Ĵaŭdo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
• Vendredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
• Sabato en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094.

---