8-a de majo

majo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 8-a de majo estas la 128-a tago de la jaro (la 129-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 237 tagoj restas ĝis la fino de la jaro.

Je la 8-a de majo okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

413: Imperiestro Flavio Honorio subskribis edikton pri redukto de impostoj por la italaj provincoj Viterbo, Kampanio, Picenum, Samnium, Apulio, Lucania kaj Kalabrio, kiuj estis ĉirkaŭrabitaj de visigotoj
589: Tria koncilio de Toledo komenciĝis - katolikismo iĝis oficiala religio de Regno Visigota en Hispanio
1254: Verŝajna dato de unua plenumo de mezepoka himno Gaude Mater Polonia kiel vespra parto omaĝe al Sankta Stanislavo, pola episkopo-martiro
1322: Pollando: Sierpc iĝis urbo
1360: Subskribo de la Traktato de Brétigny inter Francio kaj Reĝlando Anglio - inaŭguro de naŭjara paŭzo en la Centjara milito
1429: Centjara milito: angloj rezignis pri la sieĝo de Orléans - unua pli grava venko de Johana de Arko
1431: Bohemio: en Cheb oni subskribis interkonsenton inter husanoj kaj senditoj de la koncilio de Bazelo pri solvo de disputo - granda sukceso por la husanoj, kiuj ekrajtis defendi libere siajn instruojn antaŭ la plej altaj reprezentantoj de la Katolika Eklezio
1541: Hispana esploristo kaj konkistadoro Hernando de Soto malkovris riveron Misisipo
1624: Imperiestro Ferdinando la 2-a kaj reĝo de Hungario Gábor Bethlen subskribis pactraktaton en Vieno
1654: En Westminster oni subskribis pactraktaton pri fino de la unua angla-nederlanda milito
1654: En Regensburg germana sciencisto Otto von Guericke prezentis eksperimenton por pruvi vakuon kaj atmosferan premon
1713: Granda Nordia Milito: Helsinko subiĝis al la rusa armeo
1721: Inocento la 13-a iĝis papo
1740: Traktato inter Francio kaj Turkio pri eterna amikeco subskribiĝis
1794: Franca revolucio: fizikisto, kemiisto kaj impost-kolektanto Antoine Lavoisier estis gilotinita
1808: Napoleono interkonsentis kun registaro de Varsovia Duklando pagi soldatan salajron al 8 000 polaj soldatoj
1821: Greka milito de sendependiĝo: taĉmento de grekaj batalantoj, gvidata de Odiseas Andrucos, en batalo de Gravia (Focido), haltigis marŝon de 8000 turkaj soldatoj al Amfisa
1848: Ribelo de Grandpolujo: venko de poloj en batalo de Kcynia kontraŭ Reĝlando Prusio
1863: Januara ribelo kontraŭ Rusia Imperio: venko de rusa armeo en la 1-a batalo de Ignacevo (proksime al Konin)
1886: Atlanta: farmaciisto John Pemberton komencis vendi de li elpensitan trinkaĵon Koka-kolao
1889: Nederlanda pentristo Vincent van Gogh komencis kuracadon en psikiatria hospitalo
1902: Martiniko: erupcio de la vulkano Monto Pelée detruis la urbon Saint-Pierre - 20 mil personoj pereis
1914: Adolph Zukor fondis usonan kinofirmaon Paramount Pictures
Unua mondmilito
- 1918: Ribelantaj kozakoj okupis Rostov-na-Donu
1921: Kongreso de la Socialista Partio de Rumanio komenciĝis en Bukareŝto (8-12 majo), kaj decidis transformon en la komunistan partion
1924: En Parizo Ligo de Nacioj subskribis konvencion laŭ kiu la regiono de Klaipėda estis transdonita al Litovio
1929: Norvegio aneksis insulon Janmajeno
1933: Dua Pola Respubliko: Ignacy Mościcki refoje iĝis prezidento (por sepjara oficperiodo)
1933: Pola oficiro Stanisław Skarżyński finis flugon super Atlantiko per la pola aviadilo RWD-5 fiksante mondrekordon pri longeco (de Saint-Louis (Senegalo) ĝis Maceió (Brazilo)
1933: Mahatmo Gandhi komencis sian 21-tagan fastadon por protesti kontraŭ brita politiko en Barato
1937: Ĉeĥoslovaka prezidento Edvard Beneš sendis mesaĝon al Stalin avertante pri puĉo kontraŭ li inter la plej alta gvidantaro de la Ruĝa Armeo
1937: Latvio: papo Pio la 11-a fondis metropolitejon en Rigo kune kun diocezo de Liepāja
Dua mondmilito
- 1940: Germana okupado de Pollando: en Varsovio en sia taglibro Ludwik Landau notis, ke homkaptado okazis en Mezurbo, pere de nekovritaj aŭtomobiloj, por timigi loĝantaron, la stratoj malpleniĝis; en Lublin estis arestita Celina Iwanowska, virino-ŝipdirektistino - pafmortigita fine de junio; en Buchenwald pereis evangelia pastro Karol Kulisz, paroĥestro el Cieszyn; Pola ekzila registaro: Konsilio de Ministroj decidis krei 3 Delegitarojn de Registaro por la Lando por ke ili reprezentu Polan Subteran Ŝtaton: por Ĝenerala Gubernio, por teritorioj enkorpigitaj al Nazia Germanio kaj areoj enigitaj al Sovetunio; en norvegan havenon Harstad (Troms) alvenis de Francio Memstara Brigado de Podhale-Pafistoj (ĝi poste ĝis la 17-a de majo partoprenis en bataloj je Narviko), kiu eniras en la francan Unuan Malpezan Divizion; Kostariko: Rafael Ángel Calderón Guardia iĝis prezidento
- 1941: Germana polico pafmortigis en Zalesie apud Krakovo 10 personojn; Gestapo malpermesis kolporti en Varto-Lando du gazetojn en la pola lingvo, eldonatajn de germanaj regopovoj en ĜG; Gestapo en Poznań ricevis teleprintilojn kun analogiaj ejoj en Berlino, Vroclavo, Lodzo, Inowrocław, Jarocin, Kościan, Kalisz, Leszno kaj Szamotuły, kio plifaciligis kontraŭbatalon de la Pola Rezistomovado; en Krakovo oni malfermis ekspozicion de Wit Stwosz nur por germanoj, Hans Frank inaŭgure diris, ke Krakovo ĉiam estis germana urbo; nokte de la 8-a/9-a de majo Bomba Korpuso de RAF atakis celojn en Germanio, ĉefe Hamburg kaj Bremeno; Luftwaffe atakis Nottingham, Hull kaj Sheffield
- 1942: Germanaj policaj taĉmentoj bruligis vilaĝon Bończa en distrikto Krasnostawski murdinte pli ol 30 personojn; unua mara batalo en Korala maro inter Japanio kaj Usono finiĝis - unuafoje ambaŭflanke ekrolis aviadilaj ŝipoj; Brita Hindio: japana aviado atakis baratan Ĉitagongon; de germana militprizono en Woldenberg fuĝis 3 polaj leŭtenantoj kaj kaporalo; Orienta Fronto: germana 11-a Armeo (Erich von Manstein) ekatakis sur la Kerĉa duoninsulo
- 1943: Germanoj eksplodigis en Varsovia geto 43 bunkrojn kaptinte 1091 judojn, el kiuj ili pafmortigis 280; Ribelo en varsovia geto: sinmortigo de 120 judaj ribelantoj en la bunkro de Anielewicz, ĉirkaŭitaj de germanaj kaj ukrainaj taĉmentoj kaj venenigataj per gaso; germanaj soldatoj kaj policanoj pafmortigis en Kraśnik 12 personojn (la 7-an kaj 8-an de majo), krome en 7 aliaj lokoj 149 personojn, en tio 7 kaptitajn judinojn; Volinia masakro: membroj de Ukraina Ribela Armeo murdis en Katerynówka (distrikto de Lucko) 28 polojn, 10 judojn kaj 2 polajn-ukrainajn familiojn kaj en Koszów dekkelke da personoj; pola rezista movado en ĜG faris 185 kontraŭgermanajn agojn; en Naliboki (nun Minska regiono) taĉmento de sovetaj kaj judaj partizanoj murdis 128 polojn, kiuj kontraŭstaris al ilia rabado; Pola Rezistomovado: taĉmento de Kamparanaj Batalionoj de Franciszek Anioł forprenis de armea transporto en stacidomo Żurawica armilojn kaj municio; Aliancanoj: en Virginio komenciĝis konferenco, kiu kontribuis al fondo de Organizaĵo pri Nutrado kaj Agrikulturo
- 1944: Germanaj ĝendarmoj pafmortigis en Goszcz, apud Twardogóra, 10 personojn kaj 9 en Łęg apud Krakovo; Hans Frank diris, ke nombro de partizanaj atakoj al fervojlinioj en Lublinio atingas 11 tage; supera funkciulo de SS kaj polico en ĜG Wilhelm Koppe nomis Varsovion "danĝera konspirejo"; Minska regiono: grupiĝo de Pola Enlanda Armeo batalis kontraŭ soveta brigado je la nomo al Stalin; 6-a Brigado de Landa Armeo malarmigis kompanion de Litova Korpuso; Vilnius (subdistrikto): 3-a kompanio de 77-a regimento de infanterio falis embuskon de litova polico - 5 partizanoj pereis; Krimeo: trupoj de 4-a Ukraina Fronto atingis internan zonon de la defendo de Sebastopolo; komandanto de la juda fako de Gestapo, Adolf Eichmann sugestis, ke Aliancanoj interŝanĝos hungarajn judojn kontraŭ 10 000 kamionoj
- 1945: Fino de la dua mondmilito en Eŭropo komunikita de la usona prezidento Harry S. Truman per radia disaŭdigo - la milito mortigis 72 milionoj de homoj; dua soveta okupado de Pollando: Ruĝa Armeo sekvante retiriĝantan malamikon liberigis en Silezio Otmuchów, Świdnica, Zgorzelec, Dzierżoniów, Ząbkowice kaj Wałbrzych; taĉmento de Pola Enlanda Armeo ekregis Grajewo kaj liberigis 214 enprizonigitojn de Distrikta Oficejo de Publika Sekureco kaj Distrikta Komandejo de Civitana Milico, alia taĉmento ekregis Dąbrowa Tarnowska, frakasis komunistan malliberejon de DOPS kaj liberigis 76 soldatojn; Orienta Fronto: direkte al Prago trupoj de 1-a Ukraina Fronto ekregis Dresdenon kaj eniris al Ĉeĥio, en Moravio trupoj de 2-a UF ekregis Jaroměřice; 2-a Armeo de Pola Soldataro okupis Budziszyn, atingis Elbon apud Bad Schandau kaj apud Sebnitz transpaŝis landlimon kun Ĉeĥoslovakio; Praga ribelo finita; brita 8-a Armeo, kune kun slovenaj partizanaj unuoj kaj motorizita taĉmento de jugoslava 4-a Armeo, alvenis en Karintion kaj Klagenfurt; Franca Alĝerio: francaj soldatoj murdis kelkcent loĝantojn de la urbo Setif; en Berlino oni ripetis senkondiĉan kapitulacon de Tria Regno en ĉeesto de okcidentaj Aliancanoj, akceptis ĝin marŝalo Georgij Ĵukov de feldmarŝalo Wilhelm Keitel je la 22:30 (la 9-an de majo laŭ tempo de Moskvo, pro la 2-hora diferenco) - la milito daŭris ankoraŭ en Fora Oriento kontraŭ Japanio
1945: Postmilito: dum ludo organizita okaze de la senkondiĉa kapitulaco de Tria Regno soveta aviado erare ĵetis 3 bombojn al urboplaco de Hrotovice (Regiono Vysočina) en suda Ĉeĥio - pereis 114 loĝantoj kaj 36 soldatoj de Ruĝa Armeo; laŭ deklaro de ministerio pri milito en Armitaj Fortoj de Usono malmobilizis ĉ. 2 milionoj de soldatoj, ĉ. 400 mil restis en okupataj areoj de Eŭropo, kaj 6 milionoj en foraj frontoj de Pacifiko; Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento disponis ĉi-tage pri 1300 tankoj, 1100 kirasitaj aŭtomobiloj, ĉirkaŭ 300 kirasitaj transportiloj, 2000 diversaj kanonoj kaj haŭbizoj, ĉirkaŭ 33 mil aliaj veturiloj, 350 batalaj aviadiloj, 1 krozŝipo, 6 destrojeroj, 3 submarŝipoj kaj 6 postkuraj ŝipoj
1947: Stalinismo: pola oficiro Witold Pilecki, konata de la raportoj de Pilecki el Aŭŝvico kaj partopreno en la ribelo de Varsovio, estis arestita de funkciuloj de politika polico el Ministerio pri Publika Sekureco, kaj murdita post torturo
1949: Berlino: en Treptower Park estis inaŭgurita monumento al soldatoj de Ruĝa Armeo, mortfalintaj en la bataloj kontraŭ germanoj
1949: En Bonn Parlamenta Konsilio adoptis konstitucion de Federacia Respubliko Germanio
1950: Sándor Rónai estis nomumita prezidanto de la Prezidanta Konsilio de Hungara Popola Respubliko
1952: Varsovio: antaŭ Supera Militista Tribunalo ekstaris ses polaj oficiroj de aerarmeo, akuzitaj pri komploto, post torturoj dum sekreta enketado estis pafmortigitaj - kvar el ili batalis en la Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento
1953: Dum konferenco en Krakovo la pola Episkoparo protestante kontraŭ provo subigi katolikan eklezion al komunistaj regopovoj voĉdonis memorialon Non possumus (Ni ne povas) al la registaro de Pola Popola Respubliko - responde la 26-an de septembro estis arestita primaso de Pollando kardinalo Stefan Wyszyński
1954: Filipinoj: Azia Futbal-Konfederacio fondiĝis en Manilo
1957: Sudvjetnama prezidanto Ngô Đình Diệm komencis ŝtatan viziton al Usono, la ĉefa sponsoro de lia reĝimo
1963: Suda Vjetnamio: en Hue komenciĝis budhana krizo
1970: Lasta studia albumo Preterlasu de la brita rokgrupo The Beatles aperis antaŭ ilia disiĝo kaj transiro al la legendo
1972: Vjetnama milito: prezidento de Usono Richard Nixon anoncis maran blokadon de Nord-Vjetnamio
1973: Post 71 tagoj de la okupado de vilaĝo Wounded Knee finiĝis protesto de usonaj indianoj rememoriganta la maskaron de Wounded Knee
1980: Monda Organizaĵo pri Sano anoncis likvidon de variolo
1984: Sovetunio anoncis bojkoton de la 23-an Somera Olimpiko 1984 en Los-Anĝeleso - aliĝis landoj de Orienta Bloko krom Rumanio
1988: Francio: François Mitterrand refoje gajnis prezidentan balotadon venkante Jacques Chirac
1989: Pollingva gazeto "Gazeta Wyborcza" aperis en eldonkvanto de 150 mil ekzempleroj dum la balota kampanjo de solidareca opozicio al Sejmo kaj Senato
1995: Prezidento de Usono Bill Clinton subskribis dekreton pri enkonduko de komerca embargo kontraŭ Irano
1999: Ismail Omar Guelleh iĝis prezidento de Ĝibutio
2007: Pastora predikisto Ian Paisley iĝis ĉefministro de Nord-Irlando
2008: Vladimir Putin iĝis ĉefministro de Rusio
2009: Jan Fischer iĝis ĉefministro de Ĉeĥio
2010: Laura Chinchilla kiel unua virino iĝis prezidentino de Kostariko
2010: Józef Kowalczyk estis nomumita metropola ĉefepiskopo de la ĉefdiocezo de Gniezno kaj primaso de Pollando
2012: Dmitrij Medvedev iĝis ĉefministro de Rusio
2014: Informo-Centro pri Viktimoj de la Dua Mondmilito malfermiĝis en Varsovio - aganta kadre de la Instituto pri Nacia Memoro
2015: En Britio ekfunkciis la dua kabineto de David Cameron, estro de Konservisma Partio
2018: Carlos Alvarado Quesada iĝis prezidento de Kostariko
2018: Usona prezidento Donald Trump anoncis retiriĝon de Usono el interkompreno kun Irano