15-a de decembro

decembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 15-a de decembro estas la 349-a tago de la jaro (la 350-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 16 tagoj restas.

Je la 15-a de decembro okazis, interalie:

Eventoj

533: Bizanca armeo venkis vandalojn en batalo de Trikamarum (en la regiono de Kartageno) - falis ilia afrika ŝtato, ekzistanta de 435
687: Serĝo la 1-a iĝis papo
1256: Mongoloj komandataj de Hulagu konkeris montaran fortreson Alamut apartenantan al asasinoj en la hodiaŭa Irano
1467: Moldava princo Stefano la 3-a venkis en batalo de Baia hungarajn invadintojn de la reĝo Matiaso la 1-a
1612: Germana astronomo Simon Marius prilaboris la unuan priskribon de Andromeda galaksio, baziĝantan sur teleskopaj observadoj
1745: Reĝo de Prusio Frederiko la 2-a invadis Saksion kaj venkis Aŭguston la 3-an en la batalo apud Kesseldorf
1791: Unuaj 10 amendoj al la Usona Konstitucio ekvalidis
1809: Napoleono Bonaparte kaj Jozefino de Beauharnais divorciĝis
1852: Angla astronomo John Russell Hind malkovris asteroidon Talio
1868: Sur la insulo Hokajdo kreiĝis la unua en Azio respubliko en la moderna epoko, kreita de klano Tokugawa
1879: Kadre de la dua brita-afgana milito komenciĝis batalo de Kabulo
1891: Masaĉuseco: en Springfield okazis la unua matĉo de korbopilkado
1895: Kadre de la unua itala-etiopia milito la etiopia armeo komencis sieĝon de Mekele
1895: Germana sporta klubo Eintracht Braunschweig fondita en Brunsvigo
1896: Joaquim Maria Machado de Assis estis proklamita prezidanto de Brazila Beletristika Akademio
1900: Nacia Artgalerio Zachęta malfermiĝis en Varsovio
Unua Mondmilito
- 1914: Aŭstroj post kvartaga batalo pri Krosno forĵetis rusojn de la urbo
- 1916: Militaj operacoj en la batalo apud Verdun finiĝis
- 1917: Bolŝevisma registaro subskribis armisticon kun Centraj Potencoj; en Kiŝinevo fondiĝis Moldava Demokratia Respubliko; Ukraina Centra Konsilio aprobis leĝon starigantan Ĝeneralan Tribunalon
1918: Unua distinga signo - la ruĝa stelo - estis enkondukita en Ruĝa Armeo
1918: En Grodna Gubernio de Belorusa Popola Respubliko okazis kamparana kongreso
1918: Pro la ribelo de Grandpolujo pola registaro rompis diplomatiajn rilatojn kun Germanio – samtempe oni decidis pri nepreco elekti polajn reprezentantojn el la teritorio de prusa aneksaĵo al Sejmo
1923: Traktato pri amikeco inter Turkio kaj Hungario estis subskribita en Istanbulo
1925: Reza Ŝaho Pahlavi iĝis ŝaho de Irano
1932: Ĉeso de ukrainigo en Fora Oriento, Kazaĥio, Centra Azio, Centra Ĉernozjoma Regiono — komenco de la tradukado de ukrainaj publikaĵoj en la rusan lingvon
1934: En Kievo NKVD pafmortigis 28 "membrojn" de fikcia "Unio de Ukrainaj Naciistoj"
1936: Dua Pola Respubliko: unua elektra fervojlinio ekfunkciis inter Varsovio-Otwock kaj Varsovio-Pruszków
1937: Hispana Enlanda Milito: batalo de Teruelo komenciĝis
1938: Enkonduko de plibonigita germana ĉifrilo Enigma
1938: Dua respubliko de Ĉeĥoslovakio: nacia asembleo aprobis leĝon, kiu ebligis al registaro anstataŭigi leĝojn per registaraj direktivoj kaj ŝanĝi la konstitucion, kio signifis pereon de demokratio en Ĉeĥoslovakio.
1939: Premiero de la usona filmo Forigita per la vento
Dua Mondmilito
- 1939: Germana okupado de Pollando: en Ĝenerala Gubernio fondiĝis Emisia Banko de Pollando - unusola kredita institucio kun la nomo Pollando por instigi konfidon de la pola socio; regopovoj de ĜG konfiskis radioaparatojn, kiujn ankoraŭ posedis poloj kaj judoj; konspira gazeto "Wiadomości Polskie" (Polaj Sciigoj) aperis; litovaj okupaciaj regopovoj fermis Vilnan Universitaton; de Latvio al enkorpigitaj al Tria Regno polaj teritorioj alvenis ĉirkaŭ 50 mil baltaj germanoj, setligitaj dum la lastaj 45 tagoj; Angers: pola ekzila registaro formulis voĉdonon pri germanaj kruelaĵoj kontraŭ poloj sur enkorpigitaj teritorioj; pola ministro pri eksteraj aferoj August Zaleski dissendis telegramojn al diplomatiejoj en Londono, Vaŝingtono, Parizo kaj Ankaro pri tragika situo de polaj militkaptitoj en Sovetunio, kun helpo-peto pri ilia sorto
- 1940: Sur polaj teritorioj enkorpigitaj al Belorusa SSR kaj Ukraina SSR okazis lokaj balotoj; germanoj kreis en Tomaszów Mazowiecki judan geton, gardatan de kunlaborisma juda polico — marte 1941 loĝis tie pli ol 15 mil judojn, el kiuj 14 000 estis poste murditaj en koncentrejo Teblinka; Ministerio pri klerigado kaj propagando de la Nazia Germanio laŭ propono de Gestapo en Poznań malpermesis distribuon de polaj publikaĵoj pri Pollando kaj ilian tradukon al la germana; marŝalo de Pollando Edward Rydz-Śmigły fuĝis de internigejo en Rumanio kaj iris kaŝnome al Hungario
- 1941: Hans Frank akceptis estintan polan ambasadoron en Berlino, kiu petis amnestion okaze de alproksimiĝanta Kristnasko por parto de poloj antaŭ ĉio tenataj en koncentrejo en Aŭŝvico kaj petis mildigon de malamikaj rilatoj en Galicio, kion ukrainaj policanoj kaj oficistoj montras koncerne polojn (la vizito kritikita de konspira "Biuletyn Informacyjny"); estro de distrikto Grójecki promesis premion de tundekono da greno pro indiko de ĉiu kaŝiĝanta judo; en Poznań prokuroro akuzis 213 polojn pro aparteneco al konspira politik-literatura organizaĵo en Kujavio; en Londono aperis serio da polaj poŝtmarkoj - reapero de poŝtista servo sur polaj ŝipoj (5 el 8 poŝtmarkoj estis kopiitaj de Pola Subtera Ŝtato), la unua iniciato inter ekzilaj registaroj; Holokaŭsto: Wehrmacht komencis mortigi pli ol 16 000 judojn kaj ciganojn en kvazaŭnomo Drobickij Jar, proksime al Ĥarkivo (Ukrainio)
- 1942: Militkrimoj: SS-anoj kaj ĝendarmoj pafekzekutis en Niepołomice ĉirkaŭ 700 personojn, en Sokołów Małopolski 10 kaj en Suchodębie 10 judojn; en Poznań germanoj pendumis en malliberejo 20 personojn; Fritz Sauckel malpermesis revenon Pollanden al gravedaj polinoj, kiuj de tiam estis devintaj naski infanojn en primitivaj cirkonstancoj en Germanio
- 1943: Militkrimoj: germanaj ĝendarmoj en Sadurki apud Nałęczów pafmortigis 30 virinojn bruligante domojn kaj mastrumejojn; armitaj germanaj taĉmentoj organizis polican traserĉon en kelkaj najbaraj vilaĝoj, kie ili arestis ĉirkaŭ 50 membrojn de Pola Enlanda Armeo kaj forveturigis ilin al malliberejo en Lida; ĝendarmoj de Siemiatycze murdis en la distrikto 7 kaŝiĝantajn judojn
- 1944: Militkrimoj: germana polico pafmortigis en Kroczyce (distrikto Zawierciański) 15 personojn, venĝe pro agado de rezista movado; en Vilno aperis konspira gazeto "Niepodległość" (Sendependeco); Winston Churchill dum longa parolado en brita parlamento kritike pritaksis polan malakcepton de Curzon-linio kiel polan-sovetan landlimon; pola registaro en ekzilo voĉdonis por ke la Pola Enlanda Armeo ne malkaŝu sin koncerne la Ruĝan Armeon kaj sovetan regopovon
1945: Usona generalo Douglas MacArthur, Supera Komandanto de la Aliancaj Armeoj, en okupita Japanio eldonis direktivon laŭ kiu ŝintoo perdis sian statuson kiel ŝtata religio
1946: Socialisma federacia respubliko Jugoslavio: unuaj lekcioj de Filozofia Fakultato komenciĝis en Skopjo
1948: Stalinismo: en Varsovio komenciĝis la Unuiga Kongreso de la Pola Partio Laborista kaj transprenita de komunistoj Pola Partio Socialista — rezulte la 21-an de decembro kreiĝis la Pola Unuiĝinta Laborista Partio
1948: Francio eklaboris pri starigo de la unua nuklea reakciujo
1955: Aŭstrio aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
1956: Pola Popola Respubliko: unua renkonto de la Klubo de Kurba Rondo en Varsovio
1956: Unua Programo de Pola Radio komencis disaŭdigi radiodramon Matysiakowie (familio)
1957: Nombro de la loĝantoj de Munkeno atingis milionon
1961: Aŭstra-germana naziista militkrimulo Adolf Eichmann estis kondamnita al mortpuno fare de Supera Tribunalo de Israelo
1966: Franca astronomo Audouin Dollfus malkovris la lunon de Saturno - Jano
1969: Itala anarkiisto kaj esperantisto Giuseppe Pinelli mortis "falante" de fenestro de la polica ĉefsidejo en Milano
1970: Pola ribelo de Decembro: Grupo de laboristoj bruligis en Gdansko la sidejon de Pola Unuiĝinta Laborista Partio - laŭ ordono de W. Gomułka soldataro pafis, oficiale estis 5 mortigitoj, sed neoficiale estis multe pli. En la tuta marbordo de Pollando eksplodis strikoj.
1972: En Okcidenta Germanio ekfunkciis la dua registaro de Willy Brandt
1976: Samoo aniĝis al UN
1976: Hispanio: leĝo pri politika reformo estas aprobita per referendumo en Hispanio - ĝi implicis malfondon de la faŝisma reĝimo kaj faciligis vojon por demokratia transiro
1978: Prezidanto de Usono Jimmy Carter anoncis, ke Usono agnoskos Ĉinan Popolan Respublikon kaj rompos rilatojn kun Tajvano
1981: Aprobita la leĝo per kiu Kantabrio iĝis aŭtonoma komunumo
1981: Milita stato en Pollando: ZOMO (Motorigita Rezervo de Civitana Milico) komencis subpremon de Karba Minejo en Jastrzębie-Zdrój - la unuaj pafoj al ministoj
1985: 10 miliona loĝanto naskiĝis en Belorusa SSR
1989: Komunista partio de Litovio anoncis sian apartigon de la Komunista Partio de Sovetunio
1990: Kirgizio anoncis sendependecon
1992: Subskribo de interkonsento pri nuligo de vizoj inter Litovio kaj Norvegio
1993: Deklaro pri la konflikto en Nord-Irlando estis eldonita de la brita ĉefministro John Major kaj la irlanda taoiseach Albert Reynolds
1994: Palaŭo aniĝis al UN
1999: Germanio konsentis pagi 10 milionojn da germanaj markoj kiel kompenson al rumanoj, kiuj estis devigitaj trudlabori en Tria Regno
1999: Boris Trajkovski enoficiĝis kiel Prezidento de la Respubliko de Makedonio
2000: Ukrainio: Nuklea centralo de Ĉernobilo fermiĝis. Unuaj tendoj de partoprenantoj de la kampanjo "Ukrainio sen L. Kuĉma", komencita post la kaseda skandalo, ekstaris sur la ĉefa placo de Kievo
2001: Oblikva turo de Pizo denove ekfunkciis por turistoj post 11 jara paŭzo
2005: Lockheed Martin F-22 Raptor, kaŝa ĉasaviadilo konfirmita de Usona Aerarmeo, ekfunkciis malgraŭ longedaŭra kaj multekosta disvolva periodo
2006: Pola nafta konzerno PKN Orlen aĉetis litovan naftorafinejon Mažeikių Nafta
2006: Kataro: la 14-aj Aziaj Ludoj finiĝis en Doho
2008: Abhisit Vejjajiva iĝis ĉefministro de Tajlando
2009: Vaŝingtonio: en Seattle okazis testoflugo de Boeing 787, kies fuzelaĝo estis farita el kompozita materialo
2013: Funebraj solenaĵoj post la morto de Nelson Mandela
2014: En Japanio enmerkatiĝis Toyota Mirai, la unua serie produktata aŭtomobilo subtenata de hidrogenaj fuelpiloj
2018: En Ukrainio fondiĝis Aŭtokefalia Ortodoksa Kristana Eklezio
2022: Nokte Pola Sejmo agnoskis Rusion ŝtato sponsoranta terorismon kun la propono de Antoni Macierewicz, ke Rusia Federacio estas senpere respondeca pri la kraŝo de la pola registara aviadilo en 2010 en kiu pereis 96 personoj kun la prezidento Lech Kaczyński kaj eksa prezidento ĉe pola ekzila registaro Ryszard Kaczorowski
2022: Invado de Rusio en Ukrainion:
- En Ĥersona provinco oni dokumentis faritajn de okupantoj 64 kazojn de seksperforto kun uzo de kurento kontraŭ seksorganoj; Japanio transdonis al Odeso tri potencajn generatorojn; Rusio en 2022 elpafis kontraŭ Ukrainio 5 mil raketojn, sufiĉa kvanto por detrui infrastrukturon de ĉiu lando, tamen laŭ la registaro la ukraina kontraŭaviada defendo permesas paffaligi 3 el 4 raketojn; 14 sociaj institucioj de Ĵitomira provinco ricevis francajn generatorojn de kurento de granda povo; ukrainaj lernejoj ricevis de Usono 5 000 tekokomputilojn
- "Washington Post": Usono intencas transdoni al Ukrainio „inteligentajn bombojn”; laŭ usona Instituto de Studoj pri Milito Putin pro kreskanta kritiko prokrastas ĉiujaran mesaĝon al parlamento; Eŭropa Parlamento agnoskis holodomoron estigitan de soveta reĝimo en la 1930-aj jaroj en Ukrainio kiel genocidon — la eŭrodeputitoj bedaŭras, ke 90 jarojn post tiuj eventoj Rusio denove faras terurajn krimojn en Ukrainio; Usono plivastigis liston de sankcioj kontraŭ Rusio, i.a. ampleksantan bankojn Rosbank, pli frue apartenantan al Société Générale, kaj 17 firmaojn ligitajn kun VTB, kune kun Vladimir Potanin, kreinto de la kasto de oligarĥoj