Vikipedio:Artikolo de la semajno/2017
La Abasida Kaliflando (arabe الخلافة العباسية kaj transliterumita al-Khilāfah al-‘Abbāsīyah) estis la kaliflando estrita de la dua dinastio de la sunaistaj kalifoj (750-1258), kiuj sekvis la Umajadojn, nome tria el la kaliflandoj de Islamo, kiu sukcedis la islaman profeton Muhammad. Ĝi estas ankaŭ nomata Kaliflando de Bagdado, ĉar la kalifoj, dum plej el ties periodo havis ĉefurbon en Bagdado, kio estas en nuntempa Irako, post ekhavi aŭtoritaton super la Islama Imperio el la Umajida Kaliflando en la jaro 750 (132 de islama kalkulado). La Abasidoj devenis de ‘Abbas ibn ‘Abd al-Muttalib (566-652), plej juna onklo de la profeto Mahomedo, el kiu la kaliflando havas sian nomon.
La Abasida Kaliflando unue centris sian registaron en Kufa, sed en 762 la kalifo Al-Mansur fondis la urbon Bagdado, norde de la sasanida ĉefurbo Ktesifono. La elekto de ĉefurbo tiom proksima al Persio mem respegulis kreskantan fidon en la persaj burokratoj, ĉefe de la Barmakida familio, por administracii la teritoriojn konkeritajn fare de arabaj islamanoj, same kiel la pliigantan inkludon de ne-arabaj islamanoj en la ummao. Spite tiun dekomencan kunlaboradon, la Abasidoj de la fino de la 8-a jarcento estis izolintaj kaj arabajn novkonvertitojn maŭali kaj iranajn burokratojn, kaj estis devigitaj lasi aŭtoritaton en Al-Andalus kaj Magrebo al la Umajidoj, en Maroko al la Idrisida dinastio, en Ifrikio al la Aglabidoj, kaj en Egiptio al la ŝijaisma kaliflando de Fatimidoj. La politika povo de kalifoj multe finis per la stariĝo de Bujidoj kaj la Selĝukaj Turkoj. Kvankam la Abasida hegemonio super la ampleksega Islama Imperio estis laŭgrade limigita al ceremonia religia funkcio, la dinastio retenis kontrolon super sia Mezopotamia teritorio. La ĉefurbo Bagdado iĝis centro de scienco, kulturo, filozofio kaj inventado dum la Islama Orepoko.
Tiu periodo de kultura florado finis en 1258 pro la rabado de Bagdado fare de Mongoloj sub la estreco de Hulagu Ĥan. La Abasida linio de regantoj, kaj la islama kulturo ĝenerale, recentriĝis en la Mameluka ĉefurbo Kairo en 1261. Kvankam manka de politika povo, la dinastio pluis postuli aŭtoritaton en religiaj aferoj ĝis post la otomana konkero de Egiptio (1517).
Lastaj artikoloj de la semajno: Esperantujo - Esperanto-kulturo - partio
La Abasida Kaliflando (arabe الخلافة العباسية kaj transliterumita al-Khilāfah al-‘Abbāsīyah) estis la kaliflando estrita de la dua dinastio de la sunaistaj kalifoj (750-1258), kiuj sekvis la Umajadojn, nome tria el la kaliflandoj de Islamo, kiu sukcedis la islaman profeton Muhammad. Ĝi estas ankaŭ nomata Kaliflando de Bagdado, ĉar la kalifoj, dum plej el ties periodo havis ĉefurbon en Bagdado, kio estas en nuntempa Irako, post ekhavi aŭtoritaton super la Islama Imperio el la Umajida Kaliflando en la jaro 750 (132 de islama kalkulado). La Abasidoj devenis de ‘Abbas ibn ‘Abd al-Muttalib (566-652), plej juna onklo de la profeto Mahomedo, el kiu la kaliflando havas sian nomon.
La Abasida Kaliflando unue centris sian registaron en Kufa, sed en 762 la kalifo Al-Mansur fondis la urbon Bagdado, norde de la sasanida ĉefurbo Ktesifono. La elekto de ĉefurbo tiom proksima al Persio mem respegulis kreskantan fidon en la persaj burokratoj, ĉefe de la Barmakida familio, por administracii la teritoriojn konkeritajn fare de arabaj islamanoj, same kiel la pliigantan inkludon de ne-arabaj islamanoj en la ummao. Spite tiun dekomencan kunlaboradon, la Abasidoj de la fino de la 8-a jarcento estis izolintaj kaj arabajn novkonvertitojn maŭali kaj iranajn burokratojn, kaj estis devigitaj lasi aŭtoritaton en Al-Andalus kaj Magrebo al la Umajidoj, en Maroko al la Idrisida dinastio, en Ifrikio al la Aglabidoj, kaj en Egiptio al la ŝijaisma kaliflando de Fatimidoj. La politika povo de kalifoj multe finis per la stariĝo de Bujidoj kaj la Selĝukaj Turkoj. Kvankam la Abasida hegemonio super la ampleksega Islama Imperio estis laŭgrade limigita al ceremonia religia funkcio, la dinastio retenis kontrolon super sia Mezopotamia teritorio. La ĉefurbo Bagdado iĝis centro de scienco, kulturo, filozofio kaj inventado dum la Islama Orepoko.
Tiu periodo de kultura florado finis en 1258 pro la rabado de Bagdado fare de Mongoloj sub la estreco de Hulagu Ĥan. La Abasida linio de regantoj, kaj la islama kulturo ĝenerale, recentriĝis en la Mameluka ĉefurbo Kairo en 1261. Kvankam manka de politika povo, la dinastio pluis postuli aŭtoritaton en religiaj aferoj ĝis post la otomana konkero de Egiptio (1517).
Lastaj artikoloj de la semajno: Esperantujo - Esperanto-kulturo - partio
Aleksandro de Macedonio (en greka Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, Aleksandros III o Makedon, signifante "Defendanto de Viroj" aŭ Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας, Aléksandros ho Mégas, do Aleksandro la Granda; naskiĝis fine de julio 356 antaŭ nia erao en Pella, mortis la 10-an de junio 323 antaŭ nia erao) estis reĝo de antikvgreka Macedonio. Li unuigis la militantajn kaj dividitajn urboŝtatojn de Grekio, kaj konkeris Persion, Egiption kaj kelkajn aliajn regnojn, ĝis la bordo de Hindio.
Naskiĝinta en Pella en 356 antaŭ nia erao, Aleksandro sukcedis sian patron, Filipo la 2-a, en la trono je aĝo de dudek. Li pasigis plej multajn el siaj regaj jaroj en senprecedenca militkampanjo tra Azio kaj nordorienta Afriko, kaj je aĝo de tridek li estis kreinta unu el la plej grandaj imperioj de la antikva mondo, etenda el Grekio al nordokcidenta Hindio. Li estis nevenkita en batalo kaj estas amplekse konsiderata unu el la plej sukcesaj militkomandanto de la historio.
Dum sia junaĝo, Aleksandro estis tutorita de la filozofo Aristotelo ĝis la aĝo de 16. Post la murdo de Filipo en 336 a.K., Aleksandro sukcedis sian patron en la trono kaj heredis fortan regnon kaj spertan armeon. Aleksandro iĝis generalo de Grekio laŭ la terminoj de la Ligo de Korinto kaj uzis tiun aŭtoritaton por lanĉi la tuthelenan projekton de sia patro por konduki la grekojn al la konkero de Persio. En 334 a.K., li invadis teritoriojn de la Akemenida Imperio, kaj tiam ekis serio de kampanjoj kiuj daŭris dek jarojn. Post la konkero de Malgranda Azio, Aleksandro rompis la povon de Persio en serio de decidaj bataloj, ĉefe per la bataloj de Iso kaj de Gaŭgamelo. Li sekve superis la persan reĝon Dario la 3-a kaj konkeris la Akemenidan Imperion en sia tuto. Tiam, lia imperio etendis el la Adriatika Maro al la Indusa Rivero.
Klopodante atingi la "pintojn de la mondo kaj la Grandan Eksteran Maron", li invadis Hindion en 326 a.K., sed finfine li revenis pro la peto de liaj lacaj trupoj. Aleksandro mortiĝis en Babilono en 323 a.K., la urbo kie pli planis establi sian ĉefurbon, sen plenumi serion de planitaj kampanjoj kiuj estus komencintaj per invado de Arabio. En la venontaj jaroj post lia morto, serio de enlandaj militoj disigis lian imperion, rezulte en kelkaj ŝtatoj regataj de Diadoĥoj, nome la survivintaj generaloj kaj heredantoj de Aleksandro.
La heredo de Aleksandro inkludas la kulturan disvastigon kiun liaj konkeroj okazigis, kiaj Greka Budhismo. Li fondis ĉirkaŭ dekdu urbojn kiuj portis sian nomon, ĉefe Aleksandrio en Egiptio. La setlado fare de Aleksandro de grekaj kolonoj kaj la rezulta etendo de greka kulturo orienten rezultis en nova Helenisma civilizo aktuala tra la Bizanca Imperio kaj en Kapadokio kaj plej orienta Anatolio ĝis la 1920-aj jaroj. Aleksandro iĝis legenda kiel klasika heroo laŭ la modelo de Aĥilo, kaj li ege elstaras en la historiaj kaj mitaj tradicioj kaj de grekaj kaj de negrekaj kulturoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Abasida Kaliflando - Esperantujo - Esperanto-kulturo
Aleksandro de Macedonio (en greka Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, Aleksandros III o Makedon, signifante "Defendanto de Viroj" aŭ Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας, Aléksandros ho Mégas, do Aleksandro la Granda; naskiĝis fine de julio 356 antaŭ nia erao en Pella, mortis la 10-an de junio 323 antaŭ nia erao) estis reĝo de antikvgreka Macedonio. Li unuigis la militantajn kaj dividitajn urboŝtatojn de Grekio, kaj konkeris Persion, Egiption kaj kelkajn aliajn regnojn, ĝis la bordo de Hindio.
Naskiĝinta en Pella en 356 antaŭ nia erao, Aleksandro sukcedis sian patron, Filipo la 2-a, en la trono je aĝo de dudek. Li pasigis plej multajn el siaj regaj jaroj en senprecedenca militkampanjo tra Azio kaj nordorienta Afriko, kaj je aĝo de tridek li estis kreinta unu el la plej grandaj imperioj de la antikva mondo, etenda el Grekio al nordokcidenta Hindio. Li estis nevenkita en batalo kaj estas amplekse konsiderata unu el la plej sukcesaj militkomandanto de la historio.
Dum sia junaĝo, Aleksandro estis tutorita de la filozofo Aristotelo ĝis la aĝo de 16. Post la murdo de Filipo en 336 a.K., Aleksandro sukcedis sian patron en la trono kaj heredis fortan regnon kaj spertan armeon. Aleksandro iĝis generalo de Grekio laŭ la terminoj de la Ligo de Korinto kaj uzis tiun aŭtoritaton por lanĉi la tuthelenan projekton de sia patro por konduki la grekojn al la konkero de Persio. En 334 a.K., li invadis teritoriojn de la Akemenida Imperio, kaj tiam ekis serio de kampanjoj kiuj daŭris dek jarojn. Post la konkero de Malgranda Azio, Aleksandro rompis la povon de Persio en serio de decidaj bataloj, ĉefe per la bataloj de Iso kaj de Gaŭgamelo. Li sekve superis la persan reĝon Dario la 3-a kaj konkeris la Akemenidan Imperion en sia tuto. Tiam, lia imperio etendis el la Adriatika Maro al la Indusa Rivero.
Klopodante atingi la "pintojn de la mondo kaj la Grandan Eksteran Maron", li invadis Hindion en 326 a.K., sed finfine li revenis pro la peto de liaj lacaj trupoj. Aleksandro mortiĝis en Babilono en 323 a.K., la urbo kie pli planis establi sian ĉefurbon, sen plenumi serion de planitaj kampanjoj kiuj estus komencintaj per invado de Arabio. En la venontaj jaroj post lia morto, serio de enlandaj militoj disigis lian imperion, rezulte en kelkaj ŝtatoj regataj de Diadoĥoj, nome la survivintaj generaloj kaj heredantoj de Aleksandro.
La heredo de Aleksandro inkludas la kulturan disvastigon kiun liaj konkeroj okazigis, kiaj Greka Budhismo. Li fondis ĉirkaŭ dekdu urbojn kiuj portis sian nomon, ĉefe Aleksandrio en Egiptio. La setlado fare de Aleksandro de grekaj kolonoj kaj la rezulta etendo de greka kulturo orienten rezultis en nova Helenisma civilizo aktuala tra la Bizanca Imperio kaj en Kapadokio kaj plej orienta Anatolio ĝis la 1920-aj jaroj. Aleksandro iĝis legenda kiel klasika heroo laŭ la modelo de Aĥilo, kaj li ege elstaras en la historiaj kaj mitaj tradicioj kaj de grekaj kaj de negrekaj kulturoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Abasida Kaliflando - Esperantujo - Esperanto-kulturo
Murat ZJAZIKOV (inguŝe Бор-наькъан Мохьмада Мурат; ruse Мурат Магометович Зязиков) (naskiĝis la 10-an de septembro 1957, Oŝ, Kirgiza SSR, Sovetunio) estas rusia politikisto, generalo-leŭtenanto kaj prezidanto de Inguŝio inter 2002 kaj 2008. Dum sia prezidanta ofico li ĉiam raportis pri sukcesoj en la ekonomia kaj socia disvolvigo de la respubliko, tamen la opozicio akre kritikis lin pro alta nivelo de la korupto, balota manipulado, manko de videbla progreso en iu ajn sfero, malkapablo solvi la problemon de la islamisma teroro kaj tiun de la rifuĝintoj de Nord-Osetio. Post la murdo de la plej fama opoziciulo Magomed Jevlojev fare de policano en Nazrano en oktobro de 2008, Murat Zjazikov estis eksigita de sia posteno. Li plu agadas kiel politikisto kaj sciencisto, esploranta la inguŝajn historion kaj kulturon.
Lastaj artikoloj de la semajno: Aleksandro la Granda - Abasida Kaliflando - Esperantujo
Murat ZJAZIKOV (inguŝe Бор-наькъан Мохьмада Мурат; ruse Мурат Магометович Зязиков) (naskiĝis la 10-an de septembro 1957, Oŝ, Kirgiza SSR, Sovetunio) estas rusia politikisto, generalo-leŭtenanto kaj prezidanto de Inguŝio inter 2002 kaj 2008. Dum sia prezidanta ofico li ĉiam raportis pri sukcesoj en la ekonomia kaj socia disvolvigo de la respubliko, tamen la opozicio akre kritikis lin pro alta nivelo de la korupto, balota manipulado, manko de videbla progreso en iu ajn sfero, malkapablo solvi la problemon de la islamisma teroro kaj tiun de la rifuĝintoj de Nord-Osetio. Post la murdo de la plej fama opoziciulo Magomed Jevlojev fare de policano en Nazrano en oktobro de 2008, Murat Zjazikov estis eksigita de sia posteno. Li plu agadas kiel politikisto kaj sciencisto, esploranta la inguŝajn historion kaj kulturon.
Lastaj artikoloj de la semajno: Aleksandro la Granda - Abasida Kaliflando - Esperantujo
Trikmaŝino apartenas al maŝinoj uzataj en la tekstilindustrio: ĝi estas solvo de la manovro de la mekanikizo de mantrikado kaj servas por pretigi trikitajn ŝtofojn kaj/aŭ trikitajn vestaĵojn. Ĝia agado baziĝas sur la metodo kiu pretigas maŝojn el fadeno kaj kunligas ĉi tiujn por krei kontinuan ŝtofon. La maŝinoj havas programeblan kontrolon kiu kapabligas ilin multispece modifi la elformon kaj interligon de la maŝoj. Ĉi tiu ebligas krei variajn desegnaĵojn kaj ŝtofojn kun variaj proprecoj por fabrikado de vestaĵoj kaj diverstipajn teknikajn ŝtofojn por la industrio, agrikulturo, kuracado, higieno ktp.
Lastaj artikoloj de la semajno: Murat Zjazikov - Aleksandro la Granda - Abasida Kaliflando
Trikmaŝino apartenas al maŝinoj uzataj en la tekstilindustrio: ĝi estas solvo de la manovro de la mekanikizo de mantrikado kaj servas por pretigi trikitajn ŝtofojn kaj/aŭ trikitajn vestaĵojn. Ĝia agado baziĝas sur la metodo kiu pretigas maŝojn el fadeno kaj kunligas ĉi tiujn por krei kontinuan ŝtofon. La maŝinoj havas programeblan kontrolon kiu kapabligas ilin multispece modifi la elformon kaj interligon de la maŝoj. Ĉi tiu ebligas krei variajn desegnaĵojn kaj ŝtofojn kun variaj proprecoj por fabrikado de vestaĵoj kaj diverstipajn teknikajn ŝtofojn por la industrio, agrikulturo, kuracado, higieno ktp.
Lastaj artikoloj de la semajno: Murat Zjazikov - Aleksandro la Granda - Abasida Kaliflando
Alĝerio (arabe: الجزائر , [Al-Ĝaza'ir]; oficiale: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية , [Al-Ĝumhurija al-Ĝazajirija ad-Dimukratija aŝ-Ŝaabija] - Demokrata Popolrespubliko Alĝerio; en berbera Dzayer, ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ; france Algérie) estas suverena ŝtato en norda Afriko, sude de la suda Mediteranea marbordo.
Ties ĉefurbo kaj plej loĝata urbo estas Alĝero, situanta en la plej nordo de la lando. Kun areo de 2 381 741 kvadrataj kilometroj, Alĝerio estas la deka plej granda lando en la mondo, kaj la plej granda en Afriko. Alĝerio limas nordoriente kun Tunizio, oriente kun Libio, okcidente kun Maroko, sudokcidente kun Okcidenta Saharo, Maŭritanio, kaj Malio, sudoriente kun Niĝero, kaj norde kun la Mediteranea Maro. La lando estas duon-prezidenta respubliko konsistanta el 48 provincoj kaj 1541 komunumoj (kantonoj). Abdelaziz Bouteflika estis Prezidento ekde 1999.
Lastaj artikoloj de la semajno: Trikmaŝino - Murat Zjazikov - Aleksandro la Granda
Alĝerio (arabe: الجزائر , [Al-Ĝaza'ir]; oficiale: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية , [Al-Ĝumhurija al-Ĝazajirija ad-Dimukratija aŝ-Ŝaabija] - Demokrata Popolrespubliko Alĝerio; en berbera Dzayer, ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ; france Algérie) estas suverena ŝtato en norda Afriko, sude de la suda Mediteranea marbordo.
Ties ĉefurbo kaj plej loĝata urbo estas Alĝero, situanta en la plej nordo de la lando. Kun areo de 2 381 741 kvadrataj kilometroj, Alĝerio estas la deka plej granda lando en la mondo, kaj la plej granda en Afriko. Alĝerio limas nordoriente kun Tunizio, oriente kun Libio, okcidente kun Maroko, sudokcidente kun Okcidenta Saharo, Maŭritanio, kaj Malio, sudoriente kun Niĝero, kaj norde kun la Mediteranea Maro. La lando estas duon-prezidenta respubliko konsistanta el 48 provincoj kaj 1541 komunumoj (kantonoj). Abdelaziz Bouteflika estis Prezidento ekde 1999.
Lastaj artikoloj de la semajno: Trikmaŝino - Murat Zjazikov - Aleksandro la Granda
La Amazono de Sudameriko estas unu el la du plej grandaj riveroj en la mondo (la alia estas Nilo). Ĝi havas la plej grandan kvanton da akvo fluanta kaj ankaŭ la plej etendan akvokolektan basenon nome 7 050 000 km². La rivero fluas de la Andoj (Nevado Mismi aŭ Nevado Quehuisha [kehuIŝa]) tra la amazona pluvarbaro en la Atlantikon.
La larĝo de Amazono estas el 1,6 al 10 km kiam ne estas inundo sed ĝi etendas dum la pluvsezono al 48 km aŭ eĉ plie. La rivero eniras en la Atlantika Oceano ĉe larĝa estuaro ĉirkaŭ 240 km larĝa. La elfluo de la ĉefa riverbranĉo estas de ĉirkaŭ 80 km. Pro ties ampleksego, ĝi estas foje kromnome nomita La Rivera Maro.
En ties supra areo, super la kunfluo de Rio Negro, la Amazono estas nomita Solimões en Brazilo; tamen, en Peruo, Kolombio kaj Ekvadoro, same kiel ĉe la resto de la Hispanosfero, la rivero estas ĝenerale nomita kiel Amazono nur el la kunfluejo de la riveroj Maranjono kaj Ukajalo en Peruo. La riversistemo de Ukajalo-Apurimako estas konsiderata ĉefa fonto de Amazono, kun ties ĉefa ekfluejo ĉe la glaĉera fluaĵo de Carhuasanta fluanta el monto Nevado Mismi.
Lastaj artikoloj de la semajno: Alĝerio - Trikmaŝino - Murat Zjazikov
La Amazono de Sudameriko estas unu el la du plej grandaj riveroj en la mondo (la alia estas Nilo). Ĝi havas la plej grandan kvanton da akvo fluanta kaj ankaŭ la plej etendan akvokolektan basenon nome 7 050 000 km². La rivero fluas de la Andoj (Nevado Mismi aŭ Nevado Quehuisha [kehuIŝa]) tra la amazona pluvarbaro en la Atlantikon.
La larĝo de Amazono estas el 1,6 al 10 km kiam ne estas inundo sed ĝi etendas dum la pluvsezono al 48 km aŭ eĉ plie. La rivero eniras en la Atlantika Oceano ĉe larĝa estuaro ĉirkaŭ 240 km larĝa. La elfluo de la ĉefa riverbranĉo estas de ĉirkaŭ 80 km. Pro ties ampleksego, ĝi estas foje kromnome nomita La Rivera Maro.
En ties supra areo, super la kunfluo de Rio Negro, la Amazono estas nomita Solimões en Brazilo; tamen, en Peruo, Kolombio kaj Ekvadoro, same kiel ĉe la resto de la Hispanosfero, la rivero estas ĝenerale nomita kiel Amazono nur el la kunfluejo de la riveroj Maranjono kaj Ukajalo en Peruo. La riversistemo de Ukajalo-Apurimako estas konsiderata ĉefa fonto de Amazono, kun ties ĉefa ekfluejo ĉe la glaĉera fluaĵo de Carhuasanta fluanta el monto Nevado Mismi.
Lastaj artikoloj de la semajno: Alĝerio - Trikmaŝino - Murat Zjazikov
Roald Engelbregt Gravning AMUNDSEN [RUal Amunsn] (naskiĝis la 16-an de julio 1872, mortis ĉirkaŭ la 18-an de junio 1928) estis norvega polusa esploristo. Li estas plej konata ĉar estis la unua homo kiu atingis en Antarkto la Sudan Poluson, precize la 14-an de decembro 1911, kaj ĉar estis la unua homo kiu velveturis tra la tuta Nordokcidenta pasejo dum 1903-1906 en Arkto. En 1926, li estis la unua ekspediciestro de aera ekspedicio al la Norda Poluso. Amundsen estas agnoskita kiel la unua persono, sen disputo, kiu atingis ambaŭ polusojn.
En junio de 1928, dum li partoprenis en savomisio per aerŝipo Airship Italia, tiu aeraparato malaperis. Amundsen estis dum la Heroa epoko de antarkta esplorado inter ŝlosilaj ekspediciestroj, en la klaso de Douglas Mawson, Robert Falcon Scott, kaj Ernest Shackleton.
Lastaj artikoloj de la semajno: Amazono (rivero) - Alĝerio - Trikmaŝino
Roald Engelbregt Gravning AMUNDSEN [RUal Amunsn] (naskiĝis la 16-an de julio 1872, mortis ĉirkaŭ la 18-an de junio 1928) estis norvega polusa esploristo. Li estas plej konata ĉar estis la unua homo kiu atingis en Antarkto la Sudan Poluson, precize la 14-an de decembro 1911, kaj ĉar estis la unua homo kiu velveturis tra la tuta Nordokcidenta pasejo dum 1903-1906 en Arkto. En 1926, li estis la unua ekspediciestro de aera ekspedicio al la Norda Poluso. Amundsen estas agnoskita kiel la unua persono, sen disputo, kiu atingis ambaŭ polusojn.
En junio de 1928, dum li partoprenis en savomisio per aerŝipo Airship Italia, tiu aeraparato malaperis. Amundsen estis dum la Heroa epoko de antarkta esplorado inter ŝlosilaj ekspediciestroj, en la klaso de Douglas Mawson, Robert Falcon Scott, kaj Ernest Shackleton.
Lastaj artikoloj de la semajno: Amazono (rivero) - Alĝerio - Trikmaŝino
Andoj estas la plej longa montarĉeno de la planedo Tero. La andaj montoj etendiĝas laŭlonge de la okcidenta bordo de Sud-Ameriko, de Venezuelo tra Kolombio, Ekvadoro, Peruo, Bolivio ĝis Ĉilio kaj Argentino. Ili konsistas el du, kelkregione eĉ pluraj, ĉefaj ĉenoj. En la meza parto (en Peruo, Bolivio, nordaj Ĉilio kaj Argentino) la ĉenoj situas tre diste. Tie ili ĉirkaŭbaras centran altebenon (Altiplano), sur kiu troviĝis la kerno de la imperio de la inkaoj.
La plej alta monto de Ameriko, Akonkagvo (hispane Aconcagua), estas 6.960 metrojn alta; tio igas ĝin ankaŭ la plej alta montopinto de la mondo ekster la sistemo de Himalajo. La averaĝa alteco estas de 4 000 metroj super marnivelo. La suda parto de la montaro formas la naturan limon inter Argentino oriente kaj Ĉilio okcidente, en la areo kie estas la plej altaj montoj de la kontinento.
Lastaj artikoloj de la semajno: Roald Amundsen - Amazono (rivero) - Alĝerio
Andoj estas la plej longa montarĉeno de la planedo Tero. La andaj montoj etendiĝas laŭlonge de la okcidenta bordo de Sud-Ameriko, de Venezuelo tra Kolombio, Ekvadoro, Peruo, Bolivio ĝis Ĉilio kaj Argentino. Ili konsistas el du, kelkregione eĉ pluraj, ĉefaj ĉenoj. En la meza parto (en Peruo, Bolivio, nordaj Ĉilio kaj Argentino) la ĉenoj situas tre diste. Tie ili ĉirkaŭbaras centran altebenon (Altiplano), sur kiu troviĝis la kerno de la imperio de la inkaoj.
La plej alta monto de Ameriko, Akonkagvo (hispane Aconcagua), estas 6.960 metrojn alta; tio igas ĝin ankaŭ la plej alta montopinto de la mondo ekster la sistemo de Himalajo. La averaĝa alteco estas de 4 000 metroj super marnivelo. La suda parto de la montaro formas la naturan limon inter Argentino oriente kaj Ĉilio okcidente, en la areo kie estas la plej altaj montoj de la kontinento.
Lastaj artikoloj de la semajno: Roald Amundsen - Amazono (rivero) - Alĝerio
Andoj estas la plej longa montarĉeno de la planedo Tero. La andaj montoj etendiĝas laŭlonge de la okcidenta bordo de Sud-Ameriko, de Venezuelo tra Kolombio, Ekvadoro, Peruo, Bolivio ĝis Ĉilio kaj Argentino. Ili konsistas el du, kelkregione eĉ pluraj, ĉefaj ĉenoj. En la meza parto (en Peruo, Bolivio, nordaj Ĉilio kaj Argentino) la ĉenoj situas tre diste. Tie ili ĉirkaŭbaras centran altebenon (Altiplano), sur kiu troviĝis la kerno de la imperio de la inkaoj.
La plej alta monto de Ameriko, Akonkagvo (hispane Aconcagua), estas 6.960 metrojn alta; tio igas ĝin ankaŭ la plej alta montopinto de la mondo ekster la sistemo de Himalajo. La averaĝa alteco estas de 4 000 metroj super marnivelo. La suda parto de la montaro formas la naturan limon inter Argentino oriente kaj Ĉilio okcidente, en la areo kie estas la plej altaj montoj de la kontinento.
Lastaj artikoloj de la semajno: Roald Amundsen - Amazono (rivero) - Alĝerio
Matematika indukto estas matematika pruvmetodo, per kiu oni pruvas aserton por ĉiuj naturaj nombroj. Ĉar temas pri senfina kvanto de nombroj, tia pruvo ne povas esti realigata por ĉiu unuopa kazo. Tial oni realigas la pruvon en du ŝtupoj: La bazo de la indukto por la plej malgranda nombro (plej ofte 0 aŭ 1) kaj la paŝo de la indukto, kiu logike deduktas de aserto pri iu varianta nombro la koncernan aserton por la sekva nombro. Ĉi tiu pruvmetodo havas fundamentan rolon en la aritmetiko kaj aroteorio, kaj tial gravas por ĉiuj branĉoj de la matematiko.
Matematika indukto ne estas speco de indukta logiko, kiu ne estas sufiĉe rigora por matematiko. Matematika indukto uzas nur deduktan logikon.
Per la varianta indukto-paŝo la matematika indukto kovras ajnan kvanton de paŝoj, kiujn oni povas konkrete realigi komencante ĉe 1. Tion ilustras ĉi tiu ilustraĵo. Tiu metodo estas komparebla kun la "domen-efiko": Kiam la unua domen-tabulo falas kaj ĉiu falanta tabulo faligas la sekvan tabulon, tiam fine ĉiu domen-tabulo falas. Kontraste al la kazo de domeno, ĉe kiu povas ekzisti nur finhava kvanto da domen-tabuloj, ekzistas senfina kvanto da naturaj nombroj, tiel ke neniu ajne longa konkreta indukto atingas ĉiujn nombrojn. Nur per la varianta indukto-paŝo la indukto iĝas kompleta kaj vere atingas ĉiujn nombrojn.
Lastaj artikoloj de la semajno: Andoj - Roald Amundsen - Amazono (rivero)
Matematika indukto estas matematika pruvmetodo, per kiu oni pruvas aserton por ĉiuj naturaj nombroj. Ĉar temas pri senfina kvanto de nombroj, tia pruvo ne povas esti realigata por ĉiu unuopa kazo. Tial oni realigas la pruvon en du ŝtupoj: La bazo de la indukto por la plej malgranda nombro (plej ofte 0 aŭ 1) kaj la paŝo de la indukto, kiu logike deduktas de aserto pri iu varianta nombro la koncernan aserton por la sekva nombro. Ĉi tiu pruvmetodo havas fundamentan rolon en la aritmetiko kaj aroteorio, kaj tial gravas por ĉiuj branĉoj de la matematiko.
Matematika indukto ne estas speco de indukta logiko, kiu ne estas sufiĉe rigora por matematiko. Matematika indukto uzas nur deduktan logikon.
Per la varianta indukto-paŝo la matematika indukto kovras ajnan kvanton de paŝoj, kiujn oni povas konkrete realigi komencante ĉe 1. Tion ilustras ĉi tiu ilustraĵo. Tiu metodo estas komparebla kun la "domen-efiko": Kiam la unua domen-tabulo falas kaj ĉiu falanta tabulo faligas la sekvan tabulon, tiam fine ĉiu domen-tabulo falas. Kontraste al la kazo de domeno, ĉe kiu povas ekzisti nur finhava kvanto da domen-tabuloj, ekzistas senfina kvanto da naturaj nombroj, tiel ke neniu ajne longa konkreta indukto atingas ĉiujn nombrojn. Nur per la varianta indukto-paŝo la indukto iĝas kompleta kaj vere atingas ĉiujn nombrojn.
Lastaj artikoloj de la semajno: Andoj - Roald Amundsen - Amazono (rivero)
Matematika indukto estas matematika pruvmetodo, per kiu oni pruvas aserton por ĉiuj naturaj nombroj. Ĉar temas pri senfina kvanto de nombroj, tia pruvo ne povas esti realigata por ĉiu unuopa kazo. Tial oni realigas la pruvon en du ŝtupoj: La bazo de la indukto por la plej malgranda nombro (plej ofte 0 aŭ 1) kaj la paŝo de la indukto, kiu logike deduktas de aserto pri iu varianta nombro la koncernan aserton por la sekva nombro. Ĉi tiu pruvmetodo havas fundamentan rolon en la aritmetiko kaj aroteorio, kaj tial gravas por ĉiuj branĉoj de la matematiko.
Matematika indukto ne estas speco de indukta logiko, kiu ne estas sufiĉe rigora por matematiko. Matematika indukto uzas nur deduktan logikon.
Per la varianta indukto-paŝo la matematika indukto kovras ajnan kvanton de paŝoj, kiujn oni povas konkrete realigi komencante ĉe 1. Tion ilustras ĉi tiu ilustraĵo. Tiu metodo estas komparebla kun la "domen-efiko": Kiam la unua domen-tabulo falas kaj ĉiu falanta tabulo faligas la sekvan tabulon, tiam fine ĉiu domen-tabulo falas. Kontraste al la kazo de domeno, ĉe kiu povas ekzisti nur finhava kvanto da domen-tabuloj, ekzistas senfina kvanto da naturaj nombroj, tiel ke neniu ajne longa konkreta indukto atingas ĉiujn nombrojn. Nur per la varianta indukto-paŝo la indukto iĝas kompleta kaj vere atingas ĉiujn nombrojn.
Lastaj artikoloj de la semajno: Andoj - Roald Amundsen - Amazono (rivero)
La nutrado en antikva Grekujo karakteriziĝas per simpleco, sobreco kaj spegulas la malfacilajn kondiĉojn de la agrokulturo en antikva Grekujo. Ĝi baziĝas sur la "mediteranea triopo": tritiko, olivoleo kaj vino.
Grekoj manĝis trifoje tage. La matenmanĝo (ἀκρατισμός, akratismós) konsistis el hordepano sorbigita en pura vino (ἄκρατος, ákratos), foje kun figoj aŭ olivoj. La tagmanĝo (ἄριστον, ariston) estis simpla manĝo ĉirkaŭ tagmezo aŭ komence de la posttagmezo. La vespermanĝo (δεῖπνον, deĩpnon) estis la plej grava manĝo de la tago, kiu okazis kutime post noktiĝo. Foje aldoniĝis manĝeto (ἑσπέρισμα, hespérisma) komence de la vespero.
Grekoj manĝis sidante, benklitoj estis uzataj nur de nobeloj aŭ dum festenoj. Tabloj, altaj por kutimaj manĝoj kaj malaltaj por festenoj, estis komence ortangulaj. Dum la 4-a jarcento a.K. kutimaj tabloj iĝis rondaj, plejofte kun zoomorfaj piedoj (ekzemple en formo de leonpiedoj). La kutimo entombigi malgrandajn figuretojn el argilo reprezentantajn meblojn ebligas al ni nun havi bonan ideon pri grekaj mebloj.
Platpanoj servis foje kiel teleroj, sed bovloj el bakita argilo aŭ metalo estis pli kutimaj. Telerareroj iĝis pli kaj pli subtilaj kaj troviĝis teleroj el altvalora materialo aŭ el vitro dum la romia epoko. Oni tute ne manĝis per forkoj, sed per fingroj. Tranĉiloj utilis por distranĉi viandaĵon kaj kuleroj similaj al nunaj eŭropaj kuleroj por manĝi supojn kaj kaĉojn.
Ŝajnas, ke ofte virinoj manĝis dise de viroj. Kiam la hejmo ne estis sufiĉe granda, viroj manĝis unuaj kaj virinoj nur, post kiam la viroj finmanĝis. Laŭ Aristotelo, en riĉaj familioj sklavoj servis ĉetable, en pli malriĉaj familioj, virinoj aŭ infanoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Matematika indukto - Andoj - Roald Amundsen
La nutrado en antikva Grekujo karakteriziĝas per simpleco, sobreco kaj spegulas la malfacilajn kondiĉojn de la agrokulturo en antikva Grekujo. Ĝi baziĝas sur la "mediteranea triopo": tritiko, olivoleo kaj vino.
Grekoj manĝis trifoje tage. La matenmanĝo (ἀκρατισμός, akratismós) konsistis el hordepano sorbigita en pura vino (ἄκρατος, ákratos), foje kun figoj aŭ olivoj. La tagmanĝo (ἄριστον, ariston) estis simpla manĝo ĉirkaŭ tagmezo aŭ komence de la posttagmezo. La vespermanĝo (δεῖπνον, deĩpnon) estis la plej grava manĝo de la tago, kiu okazis kutime post noktiĝo. Foje aldoniĝis manĝeto (ἑσπέρισμα, hespérisma) komence de la vespero.
Grekoj manĝis sidante, benklitoj estis uzataj nur de nobeloj aŭ dum festenoj. Tabloj, altaj por kutimaj manĝoj kaj malaltaj por festenoj, estis komence ortangulaj. Dum la 4-a jarcento a.K. kutimaj tabloj iĝis rondaj, plejofte kun zoomorfaj piedoj (ekzemple en formo de leonpiedoj). La kutimo entombigi malgrandajn figuretojn el argilo reprezentantajn meblojn ebligas al ni nun havi bonan ideon pri grekaj mebloj.
Platpanoj servis foje kiel teleroj, sed bovloj el bakita argilo aŭ metalo estis pli kutimaj. Telerareroj iĝis pli kaj pli subtilaj kaj troviĝis teleroj el altvalora materialo aŭ el vitro dum la romia epoko. Oni tute ne manĝis per forkoj, sed per fingroj. Tranĉiloj utilis por distranĉi viandaĵon kaj kuleroj similaj al nunaj eŭropaj kuleroj por manĝi supojn kaj kaĉojn.
Ŝajnas, ke ofte virinoj manĝis dise de viroj. Kiam la hejmo ne estis sufiĉe granda, viroj manĝis unuaj kaj virinoj nur, post kiam la viroj finmanĝis. Laŭ Aristotelo, en riĉaj familioj sklavoj servis ĉetable, en pli malriĉaj familioj, virinoj aŭ infanoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Matematika indukto - Andoj - Roald Amundsen
La nutrado en antikva Grekujo karakteriziĝas per simpleco, sobreco kaj spegulas la malfacilajn kondiĉojn de la agrokulturo en antikva Grekujo. Ĝi baziĝas sur la "mediteranea triopo": tritiko, olivoleo kaj vino.
Grekoj manĝis trifoje tage. La matenmanĝo (ἀκρατισμός, akratismós) konsistis el hordepano sorbigita en pura vino (ἄκρατος, ákratos), foje kun figoj aŭ olivoj. La tagmanĝo (ἄριστον, ariston) estis simpla manĝo ĉirkaŭ tagmezo aŭ komence de la posttagmezo. La vespermanĝo (δεῖπνον, deĩpnon) estis la plej grava manĝo de la tago, kiu okazis kutime post noktiĝo. Foje aldoniĝis manĝeto (ἑσπέρισμα, hespérisma) komence de la vespero.
Grekoj manĝis sidante, benklitoj estis uzataj nur de nobeloj aŭ dum festenoj. Tabloj, altaj por kutimaj manĝoj kaj malaltaj por festenoj, estis komence ortangulaj. Dum la 4-a jarcento a.K. kutimaj tabloj iĝis rondaj, plejofte kun zoomorfaj piedoj (ekzemple en formo de leonpiedoj). La kutimo entombigi malgrandajn figuretojn el argilo reprezentantajn meblojn ebligas al ni nun havi bonan ideon pri grekaj mebloj.
Platpanoj servis foje kiel teleroj, sed bovloj el bakita argilo aŭ metalo estis pli kutimaj. Telerareroj iĝis pli kaj pli subtilaj kaj troviĝis teleroj el altvalora materialo aŭ el vitro dum la romia epoko. Oni tute ne manĝis per forkoj, sed per fingroj. Tranĉiloj utilis por distranĉi viandaĵon kaj kuleroj similaj al nunaj eŭropaj kuleroj por manĝi supojn kaj kaĉojn.
Ŝajnas, ke ofte virinoj manĝis dise de viroj. Kiam la hejmo ne estis sufiĉe granda, viroj manĝis unuaj kaj virinoj nur, post kiam la viroj finmanĝis. Laŭ Aristotelo, en riĉaj familioj sklavoj servis ĉetable, en pli malriĉaj familioj, virinoj aŭ infanoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Matematika indukto - Andoj - Roald Amundsen
.jpg)
Krotaloj aŭ sonserpentoj estas grupo de venenaj serpentoj, de la genroj Crotalus kaj Sistrurus. Ili apartenas al la klaso de venenaj serpentoj konataj komune kiel ostoviperoj aŭ subfamilio de Crotalinae. La termino krotalo povas esti uzata ĉu por ĉiu specio de la grupo ĉu nur por la specioj de la genro Crotalus.
Ekzistas ĉirkaŭ 50 specioj de krotaloj, kun multnombraj subspecioj. Ili ricevis sian nomon pro la tintilo lokita en la pinto de siaj vostoj. La tintilon tiuj serpentoj uzas kiel avertilon, kiam ili sentas sin minacataj. La scienca nomo crotalus devenas el la greka, κρόταλον, "kastanjeto". La nomo sistrurus estas la latina formo de la greka vorto por "vostotintilo" (Σείστρουρος, Seistrouros) kaj trovas siajn radikojn en la antikva egipta muzikilo nomata sistro, speco de tintilo.
Plej parto de krotaloj pariĝas printempe. Ĉiuj specioj naskas, ne ovodemetas. La idoj estas memsufiĉaj tuj post nasko, ĉar ili ne bezonas patrinon post nasko, tiu ne restas kun ili.
Krotaloj konsumas ronĝulojn kaj aliajn etajn bestojn, kiel kunikloj, ratoj, musoj, ktp., domininte siajn predojn rapide per venena mordo, malkiel aliaj serpentoj kiuj uzas konstrikton. La veneno komocias aŭ mortigas la predojn de la krotaloj rapidege. Ĉiukaze krotalo sekvos sian predon, se tiu ne tuje subfalas pro la veneno kaj klopodas eskapi. Ili estas aparte konataj pro frapi je distancoj ĝis du trionoj de sia propra korpolongo.
Krotaloj estas predoj por lampropeltoj, vojkuruloj, porkoj, akcipitroj kaj agloj. Ili estas kolektitaj ankaŭ kiel porhoma manĝado, kiel ĉe la rodeo Rattlesnake Round-Up en Sweetwater (Teksaso).
Lastaj artikoloj de la semajno: Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto - Andoj
Krotaloj aŭ sonserpentoj estas grupo de venenaj serpentoj, de la genroj Crotalus kaj Sistrurus. Ili apartenas al la klaso de venenaj serpentoj konataj komune kiel ostoviperoj aŭ subfamilio de Crotalinae. La termino krotalo povas esti uzata ĉu por ĉiu specio de la grupo ĉu nur por la specioj de la genro Crotalus.
Ekzistas ĉirkaŭ 50 specioj de krotaloj, kun multnombraj subspecioj. Ili ricevis sian nomon pro la tintilo lokita en la pinto de siaj vostoj. La tintilon tiuj serpentoj uzas kiel avertilon, kiam ili sentas sin minacataj. La scienca nomo crotalus devenas el la greka, κρόταλον, "kastanjeto". La nomo sistrurus estas la latina formo de la greka vorto por "vostotintilo" (Σείστρουρος, Seistrouros) kaj trovas siajn radikojn en la antikva egipta muzikilo nomata sistro, speco de tintilo.
Plej parto de krotaloj pariĝas printempe. Ĉiuj specioj naskas, ne ovodemetas. La idoj estas memsufiĉaj tuj post nasko, ĉar ili ne bezonas patrinon post nasko, tiu ne restas kun ili.
Krotaloj konsumas ronĝulojn kaj aliajn etajn bestojn, kiel kunikloj, ratoj, musoj, ktp., domininte siajn predojn rapide per venena mordo, malkiel aliaj serpentoj kiuj uzas konstrikton. La veneno komocias aŭ mortigas la predojn de la krotaloj rapidege. Ĉiukaze krotalo sekvos sian predon, se tiu ne tuje subfalas pro la veneno kaj klopodas eskapi. Ili estas aparte konataj pro frapi je distancoj ĝis du trionoj de sia propra korpolongo.
Krotaloj estas predoj por lampropeltoj, vojkuruloj, porkoj, akcipitroj kaj agloj. Ili estas kolektitaj ankaŭ kiel porhoma manĝado, kiel ĉe la rodeo Rattlesnake Round-Up en Sweetwater (Teksaso).
Lastaj artikoloj de la semajno: Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto - Andoj
Krotaloj aŭ sonserpentoj estas grupo de venenaj serpentoj, de la genroj Crotalus kaj Sistrurus. Ili apartenas al la klaso de venenaj serpentoj konataj komune kiel ostoviperoj aŭ subfamilio de Crotalinae. La termino krotalo povas esti uzata ĉu por ĉiu specio de la grupo ĉu nur por la specioj de la genro Crotalus.
Ekzistas ĉirkaŭ 50 specioj de krotaloj, kun multnombraj subspecioj. Ili ricevis sian nomon pro la tintilo lokita en la pinto de siaj vostoj. La tintilon tiuj serpentoj uzas kiel avertilon, kiam ili sentas sin minacataj. La scienca nomo crotalus devenas el la greka, κρόταλον, "kastanjeto". La nomo sistrurus estas la latina formo de la greka vorto por "vostotintilo" (Σείστρουρος, Seistrouros) kaj trovas siajn radikojn en la antikva egipta muzikilo nomata sistro, speco de tintilo.
Plej parto de krotaloj pariĝas printempe. Ĉiuj specioj naskas, ne ovodemetas. La idoj estas memsufiĉaj tuj post nasko, ĉar ili ne bezonas patrinon post nasko, tiu ne restas kun ili.
Krotaloj konsumas ronĝulojn kaj aliajn etajn bestojn, kiel kunikloj, ratoj, musoj, ktp., domininte siajn predojn rapide per venena mordo, malkiel aliaj serpentoj kiuj uzas konstrikton. La veneno komocias aŭ mortigas la predojn de la krotaloj rapidege. Ĉiukaze krotalo sekvos sian predon, se tiu ne tuje subfalas pro la veneno kaj klopodas eskapi. Ili estas aparte konataj pro frapi je distancoj ĝis du trionoj de sia propra korpolongo.
Krotaloj estas predoj por lampropeltoj, vojkuruloj, porkoj, akcipitroj kaj agloj. Ili estas kolektitaj ankaŭ kiel porhoma manĝado, kiel ĉe la rodeo Rattlesnake Round-Up en Sweetwater (Teksaso).
Lastaj artikoloj de la semajno: Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto - Andoj
Rizo estas genro (Oryza) de unujaraj tropikaj, marĉaj herboj el la familio de la poacoj. Ĝiaj grajnoj estas la ĉefa cereala nutraĵo por duono de la homaro. La planto iĝas unu ĝis du metrojn alta kaj havas longajn mallarĝajn foliojn kaj unuflorajn spiketojn sur dense kunsidantaj branĉoj en 20–30 cm longa paniklo. La grajnoj estas tre malmolaj, kaj kiam oni preparas ilin, estas tre nutraj por homoj.
Rizo-kultivado (rizkampoj) estas taŭga en landoj kun multa pluvo kaj malmultekosta laboro, ĉar ĝi bezonas multan akvon kaj estas tre laborige ĝin kultivi. Tamen ĝi povas kreski preskaŭ ĉie, eĉ sur krutaj monto-inklinoj.
Ofte rizo kultiviĝas en plataj marĉaj terenoj prizorgitaj por sekurigi idealan akvo-profundon (tipe 15 cm). Rizo-terenoj ankaŭ foje uziĝas por la produktado de manĝeblaj fiŝoj kaj ranoj. La bienistoj profitas de la facileco de la rizo-plato kreski en akvo-medio: la akvo en rizo-terenoj malhelpas la danĝeran kreskadon de trudherboj ĉe la kulturejo. Kiam la rizo-planto establiĝas en la tereno, la akvo povas finfine esti ĉerpita por preparado de rikolto. La marĉaj terenoj grandigas la produktadon, kvankam la rizon ankaŭ eblas kultivi en ne-marĉa, seka tero (inkluzive de teraso-formaj deklivoj) helpe de superreguliloj por mortigo/inhibo de kresko de trudherboj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto
Rizo estas genro (Oryza) de unujaraj tropikaj, marĉaj herboj el la familio de la poacoj. Ĝiaj grajnoj estas la ĉefa cereala nutraĵo por duono de la homaro. La planto iĝas unu ĝis du metrojn alta kaj havas longajn mallarĝajn foliojn kaj unuflorajn spiketojn sur dense kunsidantaj branĉoj en 20–30 cm longa paniklo. La grajnoj estas tre malmolaj, kaj kiam oni preparas ilin, estas tre nutraj por homoj.
Rizo-kultivado (rizkampoj) estas taŭga en landoj kun multa pluvo kaj malmultekosta laboro, ĉar ĝi bezonas multan akvon kaj estas tre laborige ĝin kultivi. Tamen ĝi povas kreski preskaŭ ĉie, eĉ sur krutaj monto-inklinoj.
Ofte rizo kultiviĝas en plataj marĉaj terenoj prizorgitaj por sekurigi idealan akvo-profundon (tipe 15 cm). Rizo-terenoj ankaŭ foje uziĝas por la produktado de manĝeblaj fiŝoj kaj ranoj. La bienistoj profitas de la facileco de la rizo-plato kreski en akvo-medio: la akvo en rizo-terenoj malhelpas la danĝeran kreskadon de trudherboj ĉe la kulturejo. Kiam la rizo-planto establiĝas en la tereno, la akvo povas finfine esti ĉerpita por preparado de rikolto. La marĉaj terenoj grandigas la produktadon, kvankam la rizon ankaŭ eblas kultivi en ne-marĉa, seka tero (inkluzive de teraso-formaj deklivoj) helpe de superreguliloj por mortigo/inhibo de kresko de trudherboj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto
Rizo estas genro (Oryza) de unujaraj tropikaj, marĉaj herboj el la familio de la poacoj. Ĝiaj grajnoj estas la ĉefa cereala nutraĵo por duono de la homaro. La planto iĝas unu ĝis du metrojn alta kaj havas longajn mallarĝajn foliojn kaj unuflorajn spiketojn sur dense kunsidantaj branĉoj en 20–30 cm longa paniklo. La grajnoj estas tre malmolaj, kaj kiam oni preparas ilin, estas tre nutraj por homoj.
Rizo-kultivado (rizkampoj) estas taŭga en landoj kun multa pluvo kaj malmultekosta laboro, ĉar ĝi bezonas multan akvon kaj estas tre laborige ĝin kultivi. Tamen ĝi povas kreski preskaŭ ĉie, eĉ sur krutaj monto-inklinoj.
Ofte rizo kultiviĝas en plataj marĉaj terenoj prizorgitaj por sekurigi idealan akvo-profundon (tipe 15 cm). Rizo-terenoj ankaŭ foje uziĝas por la produktado de manĝeblaj fiŝoj kaj ranoj. La bienistoj profitas de la facileco de la rizo-plato kreski en akvo-medio: la akvo en rizo-terenoj malhelpas la danĝeran kreskadon de trudherboj ĉe la kulturejo. Kiam la rizo-planto establiĝas en la tereno, la akvo povas finfine esti ĉerpita por preparado de rikolto. La marĉaj terenoj grandigas la produktadon, kvankam la rizon ankaŭ eblas kultivi en ne-marĉa, seka tero (inkluzive de teraso-formaj deklivoj) helpe de superreguliloj por mortigo/inhibo de kresko de trudherboj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo - Matematika indukto
Ateno (greke Αθήνα [aTHIna] en greka prononco: [aˈθina], en antikva greka: Ἀθῆναι, Athênai), aŭ pli malofte Atenoj, estas la nuna ĉefurbo kaj plej granda urbo de Grekio. Nuntempe, en Ateno vivas proksimume 4 milionoj da loĝantoj.
La regiono de kaj ĉirkaŭ la urbo nomiĝas nun Atiko (samkiel dum la antikva epoko), kaj Ateno estas la regiona centro. La urba haveno Pireo estas nun aparta urbo: Ateno kaj Pireo estas du el la entute kvar provincaj distriktoj de Atiko. La internacia flughaveno de la urbo estas nomata laŭ Eleftherios Venizelos. Ekzistas metroo.
La civito Ateno estis dum la antikva epoko unu el la unuaj demokratioj, kaj estis tre grava centro de la helena civilizo. Ĝi estas unu el la plej antikvai urboj de la mondo, kaj ties registrita historio etendas al ĉirkaŭ 3,400 jaroj, kaj ties plej antikva homa setlado startis iam inter la 11a kaj la 7a jarmilo a.K.
La klasika Ateno estis pova urbo-ŝtato kiu stariĝis kongrue kun la pliiĝanta disvolvigo de la haveno de Pireo, kiu estis dekomence aparta urbo antaŭ ties aligo al Ateno en la 5a jarcento a.K. Ateno estis centro por arto, lernado kaj filozofio, hejmo de la Akademio de Platono kaj de la Liceo de Aristotelo, kaj ĝi estis amplekse referencata kiel la lulilo de la okcidenta civilizo kaj la naskoloko de la demokratio, ĉefe pro ties kultura kaj politika influo sur la Eŭropa kontinento, kaj partikulare sur la romianoj. En moderna epoko, Ateno estas granda kosmopolita metropolo kaj centro por la ekonomia, financa, industria, marvetura, politika kaj kultura vivo en Grekio. En 2012, Ateno estis rangigita kiel la 39-a plej riĉa urbo de la mondo laŭ aĉetopovo kaj la 67-a plej multekosta laŭ studo de la financa entrepreno UBS.
Ateno estas agnoskita kiel tutmonda urbo pro sia loko kaj gravo por ŝipaj konstruado kaj administrado, financo, komerco, amaskomunikiloj, distrado, artoj, internacia komerco, kulturo, edukado kaj turismo. Ĝi estas unu el la plej grandaj ekonomiaj centroj en sudorienta Eŭropo, kun granda financa sektoro, kaj ties haveno Pireo estas kaj la plej granda haveno por pasaĝeroj en Eŭropo kaj la dua plej granda en la mondo. La municipo (urbo) Ateno havis {664 046 loĝantojn (en 2011) ene de siaj administraciaj limoj, kaj terareon de 38,96 km². La urba areo de Ateno (Granda Ateno kaj Granda Pireo) etendas trans ties administraciaj municipaj urbolimoj, kun loĝantaro de 3 090 508 (en 2011) en areo de 412 km². En 2011, la funkcia urba areo de Ateno estis la 9-a plej loĝata en la Eŭropa Unio (nome la 6-a plej loĝata ĉefurbo de la EU), kun 3 828 000 loĝantoj. Ateno estas ankaŭ la plej suda ĉefurbo de la eŭropa kontinento (sed ne, se enkalkuli la eŭropajn insulajn teritoriojn).
Lastaj artikoloj de la semajno: Rizo - Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo
Ateno (greke Αθήνα [aTHIna] en greka prononco: [aˈθina], en antikva greka: Ἀθῆναι, Athênai), aŭ pli malofte Atenoj, estas la nuna ĉefurbo kaj plej granda urbo de Grekio. Nuntempe, en Ateno vivas proksimume 4 milionoj da loĝantoj.
La regiono de kaj ĉirkaŭ la urbo nomiĝas nun Atiko (samkiel dum la antikva epoko), kaj Ateno estas la regiona centro. La urba haveno Pireo estas nun aparta urbo: Ateno kaj Pireo estas du el la entute kvar provincaj distriktoj de Atiko. La internacia flughaveno de la urbo estas nomata laŭ Eleftherios Venizelos. Ekzistas metroo.
La civito Ateno estis dum la antikva epoko unu el la unuaj demokratioj, kaj estis tre grava centro de la helena civilizo. Ĝi estas unu el la plej antikvai urboj de la mondo, kaj ties registrita historio etendas al ĉirkaŭ 3,400 jaroj, kaj ties plej antikva homa setlado startis iam inter la 11a kaj la 7a jarmilo a.K.
La klasika Ateno estis pova urbo-ŝtato kiu stariĝis kongrue kun la pliiĝanta disvolvigo de la haveno de Pireo, kiu estis dekomence aparta urbo antaŭ ties aligo al Ateno en la 5a jarcento a.K. Ateno estis centro por arto, lernado kaj filozofio, hejmo de la Akademio de Platono kaj de la Liceo de Aristotelo, kaj ĝi estis amplekse referencata kiel la lulilo de la okcidenta civilizo kaj la naskoloko de la demokratio, ĉefe pro ties kultura kaj politika influo sur la Eŭropa kontinento, kaj partikulare sur la romianoj. En moderna epoko, Ateno estas granda kosmopolita metropolo kaj centro por la ekonomia, financa, industria, marvetura, politika kaj kultura vivo en Grekio. En 2012, Ateno estis rangigita kiel la 39-a plej riĉa urbo de la mondo laŭ aĉetopovo kaj la 67-a plej multekosta laŭ studo de la financa entrepreno UBS.
Ateno estas agnoskita kiel tutmonda urbo pro sia loko kaj gravo por ŝipaj konstruado kaj administrado, financo, komerco, amaskomunikiloj, distrado, artoj, internacia komerco, kulturo, edukado kaj turismo. Ĝi estas unu el la plej grandaj ekonomiaj centroj en sudorienta Eŭropo, kun granda financa sektoro, kaj ties haveno Pireo estas kaj la plej granda haveno por pasaĝeroj en Eŭropo kaj la dua plej granda en la mondo. La municipo (urbo) Ateno havis {664 046 loĝantojn (en 2011) ene de siaj administraciaj limoj, kaj terareon de 38,96 km². La urba areo de Ateno (Granda Ateno kaj Granda Pireo) etendas trans ties administraciaj municipaj urbolimoj, kun loĝantaro de 3 090 508 (en 2011) en areo de 412 km². En 2011, la funkcia urba areo de Ateno estis la 9-a plej loĝata en la Eŭropa Unio (nome la 6-a plej loĝata ĉefurbo de la EU), kun 3 828 000 loĝantoj. Ateno estas ankaŭ la plej suda ĉefurbo de la eŭropa kontinento (sed ne, se enkalkuli la eŭropajn insulajn teritoriojn).
Lastaj artikoloj de la semajno: Rizo - Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo
Ateno (greke Αθήνα [aTHIna] en greka prononco: [aˈθina], en antikva greka: Ἀθῆναι, Athênai), aŭ pli malofte Atenoj, estas la nuna ĉefurbo kaj plej granda urbo de Grekio. Nuntempe, en Ateno vivas proksimume 4 milionoj da loĝantoj.
La regiono de kaj ĉirkaŭ la urbo nomiĝas nun Atiko (samkiel dum la antikva epoko), kaj Ateno estas la regiona centro. La urba haveno Pireo estas nun aparta urbo: Ateno kaj Pireo estas du el la entute kvar provincaj distriktoj de Atiko. La internacia flughaveno de la urbo estas nomata laŭ Eleftherios Venizelos. Ekzistas metroo.
La civito Ateno estis dum la antikva epoko unu el la unuaj demokratioj, kaj estis tre grava centro de la helena civilizo. Ĝi estas unu el la plej antikvai urboj de la mondo, kaj ties registrita historio etendas al ĉirkaŭ 3,400 jaroj, kaj ties plej antikva homa setlado startis iam inter la 11a kaj la 7a jarmilo a.K.
La klasika Ateno estis pova urbo-ŝtato kiu stariĝis kongrue kun la pliiĝanta disvolvigo de la haveno de Pireo, kiu estis dekomence aparta urbo antaŭ ties aligo al Ateno en la 5a jarcento a.K. Ateno estis centro por arto, lernado kaj filozofio, hejmo de la Akademio de Platono kaj de la Liceo de Aristotelo, kaj ĝi estis amplekse referencata kiel la lulilo de la okcidenta civilizo kaj la naskoloko de la demokratio, ĉefe pro ties kultura kaj politika influo sur la Eŭropa kontinento, kaj partikulare sur la romianoj. En moderna epoko, Ateno estas granda kosmopolita metropolo kaj centro por la ekonomia, financa, industria, marvetura, politika kaj kultura vivo en Grekio. En 2012, Ateno estis rangigita kiel la 39-a plej riĉa urbo de la mondo laŭ aĉetopovo kaj la 67-a plej multekosta laŭ studo de la financa entrepreno UBS.
Ateno estas agnoskita kiel tutmonda urbo pro sia loko kaj gravo por ŝipaj konstruado kaj administrado, financo, komerco, amaskomunikiloj, distrado, artoj, internacia komerco, kulturo, edukado kaj turismo. Ĝi estas unu el la plej grandaj ekonomiaj centroj en sudorienta Eŭropo, kun granda financa sektoro, kaj ties haveno Pireo estas kaj la plej granda haveno por pasaĝeroj en Eŭropo kaj la dua plej granda en la mondo. La municipo (urbo) Ateno havis {664 046 loĝantojn (en 2011) ene de siaj administraciaj limoj, kaj terareon de 38,96 km². La urba areo de Ateno (Granda Ateno kaj Granda Pireo) etendas trans ties administraciaj municipaj urbolimoj, kun loĝantaro de 3 090 508 (en 2011) en areo de 412 km². En 2011, la funkcia urba areo de Ateno estis la 9-a plej loĝata en la Eŭropa Unio (nome la 6-a plej loĝata ĉefurbo de la EU), kun 3 828 000 loĝantoj. Ateno estas ankaŭ la plej suda ĉefurbo de la eŭropa kontinento (sed ne, se enkalkuli la eŭropajn insulajn teritoriojn).
Lastaj artikoloj de la semajno: Rizo - Krotalo - Nutrado en antikva Grekujo
ĈENG He 鄭和 (aliaj transliterumadoj: Cheng Ho (Ĉeng Ho) aŭ Zheng He, Pinjino: Zhèng Hé) aŭ 三寶 San Bao, naskiĝnomo Ma Ho; (naskiĝis en 1371 en Junano, mortis en 1433) estis ĉina Huja vojaĝanto, ŝipveturisto, ŝipara almiralo kaj diplomato en la epoko de la Dinastio Ming. Li naskiĝis kiel islamano, iĝis eŭnuko kaj servis la ĉinan imperiestron. Ĉeng He komandis ekspediciajn veturojn al Sudorienta Azio, Suda Azio, Mezoriento, kaj Orienta Afriko el 1405 al 1433.
Kiel favoritulo de la Imperiestro Jongle, kies Jingnanan ribelon li helplis, li elstariĝis ĝis la pinto de la imperial hierarkio kaj servis kiel komandanto de la suda ĉefurbo Nanjing (la ĉefurbo estis poste movita al Pekino fare de la imperiestro Jongle). Tiuj vojaĝoj estis dumlonge forgesitaj en oficialaj ĉinaj historioj sed iĝis bone konataj en Ĉinio kaj eksterlande ekde la publikigo de la verko de Liang Kiĉao nome Biografio de la granda navigisto de niapatrio, Ĉeng He en 1904. Trilingva steleo lasita de la navigisto estis malkovrita en la insulo Srilanko nome en Galle tuj poste.
Ĉeng He estis la dua filo de familio el Kunjango, Junano. Li estis origine naskiĝinta laŭ la nomo Ma He. Lia familio estis Hujo. Li havis kvar fratinojn kaj unu pli aĝan fraton.
Ĉeng He naskiĝis en islama familio. Tamen, liaj religiaj kredoj iĝis ĉioenhavantaj kaj eklektikaj en sia maturaĝo. La skribaĵoj de Liujiagang kaj Ĉangle sugestas ke la adorado de Ĉeng He al la diino Tianfei (nome patrona diino de maristoj) estis la dominanta kredo al kiu li aliĝis, respegulante la diinan centran rolon en la ĉinan trezoran ŝiparon.
Li estis la pra-nepo de Sajjid Ajjal Ŝams al-Din Omar, perso kiu servis en la administracio de la Mongola Imperio kaj estis la Guberniestro de Junano dum la komenco de la Dinastio Juan. Lia praavo nomiĝis Bajan kaj eble setliĝis en mongola kazerno en Junano. Lia avo portis la titolon haĝi. Lia patro havis la surnomon Ma kaj la titolon haĝi. La titolo sugestas ke ili estis farinta la pilgrimadon al Mekko. Ĝi sugestas ankaŭ ke Ĉeng He eble havis kaj mongolan kaj araban praularon kaj ke li scipovas araban.
Lastaj artikoloj de la semajno: Ateno - Rizo - Krotalo
ĈENG He 鄭和 (aliaj transliterumadoj: Cheng Ho (Ĉeng Ho) aŭ Zheng He, Pinjino: Zhèng Hé) aŭ 三寶 San Bao, naskiĝnomo Ma Ho; (naskiĝis en 1371 en Junano, mortis en 1433) estis ĉina Huja vojaĝanto, ŝipveturisto, ŝipara almiralo kaj diplomato en la epoko de la Dinastio Ming. Li naskiĝis kiel islamano, iĝis eŭnuko kaj servis la ĉinan imperiestron. Ĉeng He komandis ekspediciajn veturojn al Sudorienta Azio, Suda Azio, Mezoriento, kaj Orienta Afriko el 1405 al 1433.
Kiel favoritulo de la Imperiestro Jongle, kies Jingnanan ribelon li helplis, li elstariĝis ĝis la pinto de la imperial hierarkio kaj servis kiel komandanto de la suda ĉefurbo Nanjing (la ĉefurbo estis poste movita al Pekino fare de la imperiestro Jongle). Tiuj vojaĝoj estis dumlonge forgesitaj en oficialaj ĉinaj historioj sed iĝis bone konataj en Ĉinio kaj eksterlande ekde la publikigo de la verko de Liang Kiĉao nome Biografio de la granda navigisto de niapatrio, Ĉeng He en 1904. Trilingva steleo lasita de la navigisto estis malkovrita en la insulo Srilanko nome en Galle tuj poste.
Ĉeng He estis la dua filo de familio el Kunjango, Junano. Li estis origine naskiĝinta laŭ la nomo Ma He. Lia familio estis Hujo. Li havis kvar fratinojn kaj unu pli aĝan fraton.
Ĉeng He naskiĝis en islama familio. Tamen, liaj religiaj kredoj iĝis ĉioenhavantaj kaj eklektikaj en sia maturaĝo. La skribaĵoj de Liujiagang kaj Ĉangle sugestas ke la adorado de Ĉeng He al la diino Tianfei (nome patrona diino de maristoj) estis la dominanta kredo al kiu li aliĝis, respegulante la diinan centran rolon en la ĉinan trezoran ŝiparon.
Li estis la pra-nepo de Sajjid Ajjal Ŝams al-Din Omar, perso kiu servis en la administracio de la Mongola Imperio kaj estis la Guberniestro de Junano dum la komenco de la Dinastio Juan. Lia praavo nomiĝis Bajan kaj eble setliĝis en mongola kazerno en Junano. Lia avo portis la titolon haĝi. Lia patro havis la surnomon Ma kaj la titolon haĝi. La titolo sugestas ke ili estis farinta la pilgrimadon al Mekko. Ĝi sugestas ankaŭ ke Ĉeng He eble havis kaj mongolan kaj araban praularon kaj ke li scipovas araban.
Lastaj artikoloj de la semajno: Ateno - Rizo - Krotalo
ĈENG He 鄭和 (aliaj transliterumadoj: Cheng Ho (Ĉeng Ho) aŭ Zheng He, Pinjino: Zhèng Hé) aŭ 三寶 San Bao, naskiĝnomo Ma Ho; (naskiĝis en 1371 en Junano, mortis en 1433) estis ĉina Huja vojaĝanto, ŝipveturisto, ŝipara almiralo kaj diplomato en la epoko de la Dinastio Ming. Li naskiĝis kiel islamano, iĝis eŭnuko kaj servis la ĉinan imperiestron. Ĉeng He komandis ekspediciajn veturojn al Sudorienta Azio, Suda Azio, Mezoriento, kaj Orienta Afriko el 1405 al 1433.
Kiel favoritulo de la Imperiestro Jongle, kies Jingnanan ribelon li helplis, li elstariĝis ĝis la pinto de la imperial hierarkio kaj servis kiel komandanto de la suda ĉefurbo Nanjing (la ĉefurbo estis poste movita al Pekino fare de la imperiestro Jongle). Tiuj vojaĝoj estis dumlonge forgesitaj en oficialaj ĉinaj historioj sed iĝis bone konataj en Ĉinio kaj eksterlande ekde la publikigo de la verko de Liang Kiĉao nome Biografio de la granda navigisto de niapatrio, Ĉeng He en 1904. Trilingva steleo lasita de la navigisto estis malkovrita en la insulo Srilanko nome en Galle tuj poste.
Ĉeng He estis la dua filo de familio el Kunjango, Junano. Li estis origine naskiĝinta laŭ la nomo Ma He. Lia familio estis Hujo. Li havis kvar fratinojn kaj unu pli aĝan fraton.
Ĉeng He naskiĝis en islama familio. Tamen, liaj religiaj kredoj iĝis ĉioenhavantaj kaj eklektikaj en sia maturaĝo. La skribaĵoj de Liujiagang kaj Ĉangle sugestas ke la adorado de Ĉeng He al la diino Tianfei (nome patrona diino de maristoj) estis la dominanta kredo al kiu li aliĝis, respegulante la diinan centran rolon en la ĉinan trezoran ŝiparon.
Li estis la pra-nepo de Sajjid Ajjal Ŝams al-Din Omar, perso kiu servis en la administracio de la Mongola Imperio kaj estis la Guberniestro de Junano dum la komenco de la Dinastio Juan. Lia praavo nomiĝis Bajan kaj eble setliĝis en mongola kazerno en Junano. Lia avo portis la titolon haĝi. Lia patro havis la surnomon Ma kaj la titolon haĝi. La titolo sugestas ke ili estis farinta la pilgrimadon al Mekko. Ĝi sugestas ankaŭ ke Ĉeng He eble havis kaj mongolan kaj araban praularon kaj ke li scipovas araban.
Lastaj artikoloj de la semajno: Ateno - Rizo - Krotalo
ĈENG He 鄭和 (aliaj transliterumadoj: Cheng Ho (Ĉeng Ho) aŭ Zheng He, Pinjino: Zhèng Hé) aŭ 三寶 San Bao, naskiĝnomo Ma Ho; (naskiĝis en 1371 en Junano, mortis en 1433) estis ĉina Huja vojaĝanto, ŝipveturisto, ŝipara almiralo kaj diplomato en la epoko de la Dinastio Ming. Li naskiĝis kiel islamano, iĝis eŭnuko kaj servis la ĉinan imperiestron. Ĉeng He komandis ekspediciajn veturojn al Sudorienta Azio, Suda Azio, Mezoriento, kaj Orienta Afriko el 1405 al 1433.
Kiel favoritulo de la Imperiestro Jongle, kies Jingnanan ribelon li helplis, li elstariĝis ĝis la pinto de la imperial hierarkio kaj servis kiel komandanto de la suda ĉefurbo Nanjing (la ĉefurbo estis poste movita al Pekino fare de la imperiestro Jongle). Tiuj vojaĝoj estis dumlonge forgesitaj en oficialaj ĉinaj historioj sed iĝis bone konataj en Ĉinio kaj eksterlande ekde la publikigo de la verko de Liang Kiĉao nome Biografio de la granda navigisto de niapatrio, Ĉeng He en 1904. Trilingva steleo lasita de la navigisto estis malkovrita en la insulo Srilanko nome en Galle tuj poste.
Ĉeng He estis la dua filo de familio el Kunjango, Junano. Li estis origine naskiĝinta laŭ la nomo Ma He. Lia familio estis Hujo. Li havis kvar fratinojn kaj unu pli aĝan fraton.
Ĉeng He naskiĝis en islama familio. Tamen, liaj religiaj kredoj iĝis ĉioenhavantaj kaj eklektikaj en sia maturaĝo. La skribaĵoj de Liujiagang kaj Ĉangle sugestas ke la adorado de Ĉeng He al la diino Tianfei (nome patrona diino de maristoj) estis la dominanta kredo al kiu li aliĝis, respegulante la diinan centran rolon en la ĉinan trezoran ŝiparon.
Li estis la pra-nepo de Sajjid Ajjal Ŝams al-Din Omar, perso kiu servis en la administracio de la Mongola Imperio kaj estis la Guberniestro de Junano dum la komenco de la Dinastio Juan. Lia praavo nomiĝis Bajan kaj eble setliĝis en mongola kazerno en Junano. Lia avo portis la titolon haĝi. Lia patro havis la surnomon Ma kaj la titolon haĝi. La titolo sugestas ke ili estis farinta la pilgrimadon al Mekko. Ĝi sugestas ankaŭ ke Ĉeng He eble havis kaj mongolan kaj araban praularon kaj ke li scipovas araban.
Lastaj artikoloj de la semajno: Ateno - Rizo - Krotalo
Napoleono Bonaparte, france Napoléon Bonaparte, (naskiĝis la 15-an de aŭgusto 1769 en Ajaccio, Korsiko, mortis la 5-an de majo 1821 en la brita kolonio Sankta Heleno) regis Francion de la fino de 1799, sub titolo unue de "Unua Konsulo", kaj poste Imperiestro de la Francoj de 1804 ĝis 1815 sub nomo Napoleono la 1-a.
Li konkeris aŭ tenis sub sia hegemonio la plej grandan parton de Eŭropo. Li iniciatis la dinastion Bonaparte. En la itala li nomiĝis Napoleone Buonaparte, en la korsika Nabolione aŭ Nabulione.
Li estis filo de nobeloj. Li estis edukita en Francio ekde kiam li estis 9-jaraĝa. Napoleone (pliposte nomiĝos Napoléon Bonaparte) eklernis francan kiam li estis 10-jaraĝa. Li ĉiam parolis kun itala akcento. Li studis la militarton por iĝi artileria oficiro en militista lernejo de Brienne. Kiam la ŝipo de la ekspedicio de Jean-François de La Pérouse pretiĝis iri surmaren en sia esplora vojaĝo, li kandidatiĝis por partopreni, sed estis rifuzita. Se li estus akceptita, la historio estus malsama, ĉar neniu revenis viva de tiu vojaĝo...
Lastaj artikoloj de la semajno: Rizo - Krotalo - Ĉeng He
Socialisma realismo estas stilo de realisma arto kiu estis evoluigita ĉefe en Sovetunio kaj iĝis domina stilo en diversaj socialismaj landoj. Socialisma realismo estas karakterizita per la klarigita bildigo de komunistaj valoroj, kiaj ekzemple la emancipiĝo de la proletaro, en realisma maniero. Kvankam ligita, ĝi ne devus esti konfuzita kun socia realismo, pli larĝa speco de arto kiu realisme prezentas temojn de socia temo.
Socialisma realismo estis la hegemonia formo de arto en Sovetunio ekde sia evoluo en la komenco de la 1920-aj jaroj ĝis sia fina falo de populareco en la fino de la 1960-aj jaroj. Dum aliaj landoj havis devigan kanonon de arto, socia realismo en Rusio daŭris pli longe kaj estis pli limigita ol aliloke en Eŭropo.
Lastaj artikoloj de la semajno: Krotalo - Ĉeng He - Napoleono Bonaparte
Lazaro Markoviĉ Lisickij (ruse Лазарь Маркович Лисицкий, naskiĝinta la 11-an de novembro[jul.]/ 23-an de novembro 1890[greg.], mortinta 30-an de decembro 1941), pli bone konata kiel El Lisickij (ruse Эль Лисицкий, jide: על ליסיצקי)
, estis rusa artisto, dezajnisto, fotisto, tipografo, polemikisto kaj arkitekto. Li estis grava reprezentanto de la rusa avangardo. Kun sia mentoro Kazimir Maleviĉ li helpis evoluigi suprematismon kaj desegnis multajn afiŝojn por ekspozicioj kaj aliajn propagandilojn por Sovetunio. Lia laboro grave influis la movadojn Bauhaus kaj konstruktivismo. Li eksperimentis kun variaj produktad-teknikoj kaj stilaj iloj kiuj daŭre estas uzataj en grafika fazonado.
La tuta kariero de Lisickij estis ligita al la kredo, ke la artistoj povas aktive kontribui al ŝanĝo de la socio. Tion li poste resumis per sia edikto, "das zielbewußte Schaffen" (la cel-orientita kreado).
Lisickij, de litova juda оrigino, komencis sian karieron ilustrante jidajn librojn por infanoj. Tiel li intencis antaŭenigi la judan kulturon en Rusio, lando kiu tiam estis travivanta masivan ŝanĝon kaj ĵus estis foriginta siajn kontraŭjudismajn leĝojn. Nur 15-jaraĝa li komencis instrui kaj tion li faris dum plejparto de sia vivo. Dum la jaroj, li instruis en variaj pozicioj, lernejoj kaj artoj, disvastiganta kaj interŝanĝanta ideojn.
Lastaj artikoloj de la semajno: Ĉeng He - Napoleono Bonaparte - Socialisma realismo
Lakto estas la hela nutra fluidaĵo de la inaj mamuloj, produktata en la laktoglandoj. Ĝi estas la ĉefa nutraĵo de la novnaskitoj antaŭ la formiĝo de la digestado de diversaj aliaj nutraĵoj. Komenca mamproduktita lakto enhavas kolostron, kio portas la patrinajn antikorpojn al ties junulo kaj povas malpliigi la riskon de multaj malsanoj. Ĝi enhavas multajn aliajn nutraĵojn kiaj proteinojn kaj laktozon.
Kiel agrikultura produkto, lakto estas elprenita el inoj de mamuloj dum aŭ tuj post gravedeco. Laktofabrikaj farmoj produktis ĉirkaŭ 730 milionojn da tunoj da lakto en 2011, el 260 milionoj da laktoproduktaj bovinoj. Barato estas la plej granda produktanto de lakto, kaj estas la ĉefa eksportanto de senkremigita laktopulvoro, kvankam havas malmultajn al preskaŭ neniajn eksportojn de aliaj laktoproduktoj. La ĉiam pliiĝanta hejma peto de laktaj produktoj kaj granda eksportopeto povus konduki al truo kiu devigus Baraton iĝi estonta importanto de laktoproduktoj en la futuro. Novzelando, la 28 membroŝtatoj de la Eŭropa Unio, Aŭstralio, kaj Usono estas la plej grandaj eksportantoj de lakto kaj de laktaj produktoj. Ĉinio kaj Rusio estas la plej grandaj importantoj de lakto kaj de laktaj produktoj en la mondo.
Tra la tuta mondo, estas pli ol ses mil milionoj da konsumantoj de lakto kaj de laktoproduktoj. Ĉirkaŭ 750 milionoj da personoj loĝas en laktoproduktaj farmaj hejmoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Napoleono Bonaparte - Socialisma realismo - El Lisickij
Simón BOLÍVAR (naskiĝis la 24-an de julio 1783, mortis la 17-an de decembro 1830), kies tuta nomo estas Simón José Antonio de la Santísima Trinidad BOLÍVAR Y PONTE PALACIOS Y BLANCO, estis sudamerika batalanto por sendependigo kaj liberigo de la hispanaj kolonioj ("El Libertador") kaj generalo kontraŭ la hispana armeo kaj politikestro por la kreado de sudamerikaj novaj ŝtatoj. Li ege kontribuis al la sendependigo de la aktualaj Bolivio, Kolombio, Ekvadoro, Panamo, Peruo kaj Venezuelo.
En 1813 li ricevis la honoran titolon de Libertador el la Cabildo (konsilantaro) de Merido en Venezuelo kiu, post ratifo en Karakaso samjare, restis asociita al lia nomo. La problemoj por progresigi liajn planojn estis tiom oftaj, ke li priskribis sin kiel "el hombre de las dificultades" (la homo de malfacilaĵoj) per letero sendita al la generalo Francisco de Paula Santander en 1825.
Li partoprenis en la fondo de la Granda Kolombio, ŝtato kiun li klopodis konsolidigi kiel grandan politikan kaj militistan konfederacion en Ameriko, el kiu li estis Prezidento. Bolívar estas konsiderata pro sia agado kaj idearo kiel "Hombre de América" (homo de Ameriko) kaj elstara figuro de la Universala Historio, ĉar lasis politikan heredon en diversaj latinamerikaj landoj, kelkaj el kiuj igis lin adoraĵo por naciista sento. Li ricevis honorojn en diversaj partoj de la mondo pere de statuoj aŭ monumentoj, parkoj, placoj, ktp. Same liaj ideoj kaj politik-socialaj ideoj okazigis tendencon nomita bolivarismo.
Lastaj artikoloj de la semajno: Socialisma realismo - El Lisickij - Lakto
La reĝa pingveno, Aptenodytes patagonicus, aŭ laŭ la latina scienca nomo Patagona aptenodito, estas la plej granda specio de Pingvenoj kun 11 al 16 kg post la Imperiestra pingveno. Estas 4 milionoj da ili en la Antarkta ekozono. Estas du subspecioj nome nomiga A. p. patagonicus kaj A. p. halli; patagonicus troviĝas en Suda Atlantiko kaj halli aliloke.
La reĝa pingveno manĝas malgrandajn fiŝojn, ĉefe torĉofiŝoj, kaj kalmarojn kaj dependas malpli ol aliaj predantoj de Suda Oceano el krilo kaj aliaj krustuloj. Por manĝi ili ripete subnaĝas ĝis ĉirkaŭ 100 m, kaj estis registrita ĉe profundoj de pli ol 300 m.
La reĝa pingveno reproduktiĝas en ĉeantarktaj insuloj ĉe la nordaj bordoj de Antarkto, Suda Georgio, kaj aliaj moderklimataj insuloj de la mondoregiono.
Lastaj artikoloj de la semajno: El Lisickij - Lakto - Simón Bolívar
Santiago-de-Kompostelo, mallonge Santiago (galege Santiago de Compostela [s̪an'tjaɰo ð̞e kompos̪'tɛla]), estas la ĉefurbo de la aŭtonoma komunumo Galegio, en la nordokcidento de Hispanio. Ĝi situas en la provinco Koruno.
Santiago estas konata ekde la mezepoko, ĉar la urbo estas la celo de la Jakoba Vojo. Laŭ la tradicio, en la urbo estis trovita la tombo de la apostolo Jakobo la Granda.
La malnova kvartalo estas Monda Kulturheredaĵo de UNESKO, kaj en ĝi elstaras la gotika katedralo. Gravan historian tradicion posedas la universitato.
Deveno de la nomo[redakti fonton]
La nomo estas kunmetaĵo el Santiago (t.e. Sankta Jakobo), kio venis tra la formo Sant Iago, el la latina Sanctus Iacobus kaj Compostela, el la latina Cŏmposĭtĕlla, t.e. 'tombejeto'. Laŭ duonklera tradicio, kaj pro ia lumaĵo legende ligita al la tombo de Jakobo, oni imagis ke la nomo devenas el la latina campus stellae, t.e. stelkampo (vidu la urban blazonon: stelo kaj relikvujo).
Lastaj artikoloj de la semajno: Lakto - Simón Bolívar - Reĝa pingveno
Aviceno (perse ابن سينا, arabe ابن سينا, latine Avicenna, greke Aβιτζιανός; naskiĝis la 16-an de aŭgusto 980, en Afŝana, mortis la 18-an de junio 1037, en Hamadan) estis persa filozofo, kuracisto kaj astronomo.
Krome oni povas konsideri lin ankaŭ matematikisto, fizikisto, kemiisto, poeto, psikologo, teologo, islam-fakulo, Koran-fakulo, soldato kaj politikisto kaj do fakte li estis siatempa saĝulo.
Lia kompleta arablingva nomo estas
أبو علي الحسين بن عبد الله بن الحسن بن علي بن سينا (Abu-Ali al-Husajn ibn Abd-Allah ibn al-Hassan ibn Ali ibn Sina). Li ankaŭ estas konata, en la araba, kiel la Supera Majstro (الشيخ الرئيس, aŝ-Ŝajĥ ar-Rais). Lia patro estis el Balĥ kaj lia patrino el lia naskiĝloko.
Li verkis ĉirkaŭ tridek librojn pri diversaj temoj, ĉefe pri filozofio kaj medicino. La plej famaj estas La libro de la kuracado kaj La kanono de medicino, konata ankaŭ kiel Kanono de Aviceno. Liaj disĉiploj nomis lin Ĉeiĥ el-Rais, tio estas 'princo de la saĝuloj', la plej granda de la kuracistoj, la Majstro laŭ antonomazio, aŭ la tria Majstro (post Aristotelo kaj Al-Farabi). Li estas unu el la ĉefaj kuracistoj de ĉiuj tempoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Simón Bolívar - Reĝa pingveno - Santiago-de-Kompostelo
Aviceno (perse ابن سينا, arabe ابن سينا, latine Avicenna, greke Aβιτζιανός; naskiĝis la 16-an de aŭgusto 980, en Afŝana, mortis la 18-an de junio 1037, en Hamadan) estis persa filozofo, kuracisto kaj astronomo.
Krome oni povas konsideri lin ankaŭ matematikisto, fizikisto, kemiisto, poeto, psikologo, teologo, islam-fakulo, Koran-fakulo, soldato kaj politikisto kaj do fakte li estis siatempa saĝulo.
Lia kompleta arablingva nomo estas
أبو علي الحسين بن عبد الله بن الحسن بن علي بن سينا (Abu-Ali al-Husajn ibn Abd-Allah ibn al-Hassan ibn Ali ibn Sina). Li ankaŭ estas konata, en la araba, kiel la Supera Majstro (الشيخ الرئيس, aŝ-Ŝajĥ ar-Rais). Lia patro estis el Balĥ kaj lia patrino el lia naskiĝloko.
Li verkis ĉirkaŭ tridek librojn pri diversaj temoj, ĉefe pri filozofio kaj medicino. La plej famaj estas La libro de la kuracado kaj La kanono de medicino, konata ankaŭ kiel Kanono de Aviceno. Liaj disĉiploj nomis lin Ĉeiĥ el-Rais, tio estas 'princo de la saĝuloj', la plej granda de la kuracistoj, la Majstro laŭ antonomazio, aŭ la tria Majstro (post Aristotelo kaj Al-Farabi). Li estas unu el la ĉefaj kuracistoj de ĉiuj tempoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Simón Bolívar - Reĝa pingveno - Santiago-de-Kompostelo
Aviceno (perse ابن سينا, arabe ابن سينا, latine Avicenna, greke Aβιτζιανός; naskiĝis la 16-an de aŭgusto 980, en Afŝana, mortis la 18-an de junio 1037, en Hamadan) estis persa filozofo, kuracisto kaj astronomo.
Krome oni povas konsideri lin ankaŭ matematikisto, fizikisto, kemiisto, poeto, psikologo, teologo, islam-fakulo, Koran-fakulo, soldato kaj politikisto kaj do fakte li estis siatempa saĝulo.
Lia kompleta arablingva nomo estas
أبو علي الحسين بن عبد الله بن الحسن بن علي بن سينا (Abu-Ali al-Husajn ibn Abd-Allah ibn al-Hassan ibn Ali ibn Sina). Li ankaŭ estas konata, en la araba, kiel la Supera Majstro (الشيخ الرئيس, aŝ-Ŝajĥ ar-Rais). Lia patro estis el Balĥ kaj lia patrino el lia naskiĝloko.
Li verkis ĉirkaŭ tridek librojn pri diversaj temoj, ĉefe pri filozofio kaj medicino. La plej famaj estas La libro de la kuracado kaj La kanono de medicino, konata ankaŭ kiel Kanono de Aviceno. Liaj disĉiploj nomis lin Ĉeiĥ el-Rais, tio estas 'princo de la saĝuloj', la plej granda de la kuracistoj, la Majstro laŭ antonomazio, aŭ la tria Majstro (post Aristotelo kaj Al-Farabi). Li estas unu el la ĉefaj kuracistoj de ĉiuj tempoj.
Lastaj artikoloj de la semajno: Simón Bolívar - Reĝa pingveno - Santiago-de-Kompostelo
.jpg)
Insulo Alexander estas la plej granda insulo de Antarkto. Ĝi situas en la Bellingshausen Maro okcidente de Palmera Tero, Antarkta duoninsulo de kiu ĝi estas apartigita fare de Marguerite Golfeto kaj George la 6-a Sound. George la 6-a Glacbreto tute plenigas George VI Sound kaj ligas Insulon Alexander al Palmera Tero. La insulo parte ĉirkaŭas Wilkins Sound, kiu kuŝas en sia okcidento. Insulo Alexander estas proksimume 240 mejlojn (390 km) longa en nord-suda direkto, 50 mejlojn (80 km) larĝe en la nordo, kaj 150 mejlojn (240 km) larĝe en la sudo. Insulo Alexander estas la due plej granda neloĝata insulo en la mondo, post la insulo Devon.
Lastaj artikoloj de la semajno: Reĝa pingveno - Santiago-de-Kompostelo - Aviceno
Svislando (ankaŭ Svisio aŭ Svisujo, aŭ, kiel traduko de Schweizerische Eidgenossenschaft kaj samsignifaj alilingvaj vortoj, Svisa Konfederacio aŭ Helveta Konfederacio; historie ankaŭ Helvetio) estas lando en Centra Eŭropo, inter Ĵuraso kaj Alpoj. La oficialalingvaj nomoj estas la jenaj:
- germane: Die Schweiz aŭ oficiale Schweizerische Eidgenossenschaft;
- france: Suisse aŭ oficiale Confédération Suisse;
- itale: Svizzera aŭ oficiale Confederazione Svizzera;
- romanĉe: Svizra aŭ oficiale Confederaziun Svizra;
- latine oficiale: Confoederatio Helvetica (tio estas la deveno de la oficiala mallongigo CH).
La alemana (germana lokadialekta) nomo estas Schwiz.
Svislando limas en nordo al Germanio, en oriento al Aŭstrio kaj Liĥtenŝtejno, en sudo al Italio, kaj en okcidento al Francio.
Unua svisa kernlando estiĝis en la jaro 1291 per la fondo de la tiel nomita Svisa Ĵurkomunumo, al kiu aliĝis iom post iom pliaj urboj, kaj kiu konkeris diversajn aliajn teritoriojn. La sendependeco de la Ĵurkomunumo estis unuan fojon oficiale rekonita de la imperio en 1648. La unua tutasvisa ŝtato tamen kreiĝis nur okaze de la Helveta Revolucio en 1798, kaj la hodiaŭa ferderacia svisa ŝtato fondiĝis en 1848.
Lastaj artikoloj de la semajno: Santiago-de-Kompostelo - Aviceno - Insulo Alexander
Svislando (ankaŭ Svisio aŭ Svisujo, aŭ, kiel traduko de Schweizerische Eidgenossenschaft kaj samsignifaj alilingvaj vortoj, Svisa Konfederacio aŭ Helveta Konfederacio; historie ankaŭ Helvetio) estas lando en Centra Eŭropo, inter Ĵuraso kaj Alpoj. La oficialalingvaj nomoj estas la jenaj:
- germane: Die Schweiz aŭ oficiale Schweizerische Eidgenossenschaft;
- france: Suisse aŭ oficiale Confédération Suisse;
- itale: Svizzera aŭ oficiale Confederazione Svizzera;
- romanĉe: Svizra aŭ oficiale Confederaziun Svizra;
- latine oficiale: Confoederatio Helvetica (tio estas la deveno de la oficiala mallongigo CH).
La alemana (germana lokadialekta) nomo estas Schwiz.
Svislando limas en nordo al Germanio, en oriento al Aŭstrio kaj Liĥtenŝtejno, en sudo al Italio, kaj en okcidento al Francio.
Unua svisa kernlando estiĝis en la jaro 1291 per la fondo de la tiel nomita Svisa Ĵurkomunumo, al kiu aliĝis iom post iom pliaj urboj, kaj kiu konkeris diversajn aliajn teritoriojn. La sendependeco de la Ĵurkomunumo estis unuan fojon oficiale rekonita de la imperio en 1648. La unua tutasvisa ŝtato tamen kreiĝis nur okaze de la Helveta Revolucio en 1798, kaj la hodiaŭa ferderacia svisa ŝtato fondiĝis en 1848.
Lastaj artikoloj de la semajno: Santiago-de-Kompostelo - Aviceno - Insulo Alexander
Piramido (el la greka: πυραμίς piramis) estas strukturo kies eksteraj surfacoj estas triangulaj kaj konverĝas ĉe unu sola punkto ĉe la pinto, igante la formon piramido en la geometria signifo. La bazo de piramido povas esti trilatera, kvarlatera, aŭ plurangula formo, signifante ke piramido havas almenaŭ tri eksterajn triangulajn surfacojn (almenaŭ kvar fasadojn inkluzive de la bazo). La kvadrata piramido, kun larĝkorpa bazo kaj kvar triangulaj eksteraj surfacoj, estas ofta versio.
La dizajno de piramido, kun la plimulto de la pezo pli proksime al la tero, kaj kun la piramidjono sur pinto signifas ke malpli da materialo de supre puŝos malsupren. Tiu distribuado de pezo permesis al fruaj civilizoj krei stabilajn monumentajn strukturojn.
La piramidoj estis konstruitaj de civilizoj en multaj mondopartoj. Dum miloj da jaroj, la plej grandaj strukturoj sur la Tero estis piramidoj. Unue la Ruĝa Piramido en la Dahŝur-tombejo kaj poste la Granda Piramido de Ĥufu, ambaŭ en Egiptio, ĉi-lastaj estas la nuraj mirindaĵoj el la Sep Mirindaĵoj de la Antikva Mondo daŭre starantaj. La piramido de Ĥufu estas konstruita plejparte el kalkŝtono (kun grandaj ruĝaj granitblokoj uzitaj en kelkaj internaj kameroj), kaj estas konsiderita arkitektura majstraĵo. Ĝi enhavas 2,300,000 blokojn intervalantaj en pezo de 2.5 tunoj ĝis 15 tunoj kaj estis konstruita sur larĝkorpa bazo kun flankoj je proksimume 230 m, kovrante 13 akreojn. Ĝiaj kvar lateroj turniĝas al la kvar ĉefpunktoj rekte kaj ĝi havas angulon de 52 gradoj. La origina alteco de la Piramido estis 146.5 metroj, sed hodiaŭ ĝi estas nur 137 metroj alta, la 9 metroj mankantaj estas ŝuldata al la ŝtelo de la bonkvalita kalkŝtona kovraĵo, por konstruado en Kairo. Ĝi daŭre estas la plej alta egipta piramido. La plej granda piramido laŭ volumeno estas la Granda Piramido de Cholula, en la meksika subŝtato Puebla.
Lastaj artikoloj de la semajno: Aviceno - Insulo Alexander - Svislando
Piramido (el la greka: πυραμίς piramis) estas strukturo kies eksteraj surfacoj estas triangulaj kaj konverĝas ĉe unu sola punkto ĉe la pinto, igante la formon piramido en la geometria signifo. La bazo de piramido povas esti trilatera, kvarlatera, aŭ plurangula formo, signifante ke piramido havas almenaŭ tri eksterajn triangulajn surfacojn (almenaŭ kvar fasadojn inkluzive de la bazo). La kvadrata piramido, kun larĝkorpa bazo kaj kvar triangulaj eksteraj surfacoj, estas ofta versio.
La dizajno de piramido, kun la plimulto de la pezo pli proksime al la tero, kaj kun la piramidjono sur pinto signifas ke malpli da materialo de supre puŝos malsupren. Tiu distribuado de pezo permesis al fruaj civilizoj krei stabilajn monumentajn strukturojn.
La piramidoj estis konstruitaj de civilizoj en multaj mondopartoj. Dum miloj da jaroj, la plej grandaj strukturoj sur la Tero estis piramidoj. Unue la Ruĝa Piramido en la Dahŝur-tombejo kaj poste la Granda Piramido de Ĥufu, ambaŭ en Egiptio, ĉi-lastaj estas la nuraj mirindaĵoj el la Sep Mirindaĵoj de la Antikva Mondo daŭre starantaj. La piramido de Ĥufu estas konstruita plejparte el kalkŝtono (kun grandaj ruĝaj granitblokoj uzitaj en kelkaj internaj kameroj), kaj estas konsiderita arkitektura majstraĵo. Ĝi enhavas 2,300,000 blokojn intervalantaj en pezo de 2.5 tunoj ĝis 15 tunoj kaj estis konstruita sur larĝkorpa bazo kun flankoj je proksimume 230 m, kovrante 13 akreojn. Ĝiaj kvar lateroj turniĝas al la kvar ĉefpunktoj rekte kaj ĝi havas angulon de 52 gradoj. La origina alteco de la Piramido estis 146.5 metroj, sed hodiaŭ ĝi estas nur 137 metroj alta, la 9 metroj mankantaj estas ŝuldata al la ŝtelo de la bonkvalita kalkŝtona kovraĵo, por konstruado en Kairo. Ĝi daŭre estas la plej alta egipta piramido. La plej granda piramido laŭ volumeno estas la Granda Piramido de Cholula, en la meksika subŝtato Puebla.
Lastaj artikoloj de la semajno: Aviceno - Insulo Alexander - Svislando
La Sinagogo de Worms estas inter la plej malnovaj sinagogoj en Germanio, La en 1034 per ampleksa donaco unuafoje konstruita preĝejo en sia historio plurfoje estis neniigita kaj rekonstruita. Ĝi nun servas kiel preĝejo al la en Worms vivantaj membroj de la juda komunumo de Majenco (Mainz) kaj samtempe estas grava turisma vidindaĵo de la urbo, ofte vizitata kune kun la historia juda tombejo Heiliger Sand, kiu nun estas la plej aĝa restinta juda tombejo de Eŭropo, kun plej malnova konservita tomboŝtono el la jaro 1058.
Juda komunumo en Worms probable ekestis en la 10-a jarcento. La unuan sinagogon de Worms en 1034 financis la juda paro Jakob ben David kaj ties edzino Rahel. En la urba kvartalo de la sinagogo, protektita fare de la nordorienta parto de la urba remparo, ekde la dua fino de la 10-a jarcento en tipaj pluretaĝaj domoj loĝis precipe judoj, kies publika vivo koncentriĝis en la sinagogo kaj sur la sinagoga placo. Tiu unua sinagoga konstruaĵo komence de la germana Krucmilito de 1096 kaj en la Dua Krucmilito de 1146 estis damaĝita fare de "ekzercantaj" kruc-kavaliroj. Jam tiu unua sinagogo havis internacie renoman talmudan lernejon, ĝenerale hebree nomata ישיבה, do Jeŝivo, kies ekzakta loko tamen ne plu dedukteblas. Plej fama studento de tiu talmuda lernejo estis rabeno Salomon ben Isaak el la francia urbo Troyes, kiu pli poste iĝis unu el la plej renomaj kleruloj de eŭropa judismo. Nova sinagogo en 1174/75 konstruiĝis en la romanika stilo de la skulptistaj metiistoj konstruantaj ankaŭ la kristanan katedralon de Worms. La kapiteloj estas inter la plej belaj de la tiel nomata romanika "stilo de Worms kaj Strasburgo". En 1185 kaj 1186 sudokcidente de la vira sinagogo estis konstruita subtera mikveo, do rita juda banejo. En 1624 okazis la lasta ampleksigo de la sinagoggo: norde alkonstruiĝis antaŭkonstruaĵo, kaj okcidente aldoniĝis nova talmuda lernejo, loke baptita "Raŝi-kapelo". Dum la pogromoj de 1349 kaj 1615 la sinagogo forte damaĝiĝis. En ambaŭ pogromoj la tegmentaj kupoloj estis detruitaj, kaj la flankaj muroj parte neniigitaj. En la rekonstruo de 1355 oni elektis gotikajn formojn por la fenestroj kaj la tegmentaj kupoloj. Kompareble fortaj estis la damaĝoj post la urba incendio de 1689 dum la milito de la ligo de Augsburg respektive milito de palatinata sukcedo. La konstruaĵoj nur ĉirkaŭ la jaro 1700 povis esti rekonstruigitaj, kaj la interno adaptiĝis al la epoka stilo.
Ekde la mezo de la 19-a jarcento la juda komunumo en Worms inklinis al liberalismo. Tial en 1842 la divida muro inter la vira kaj virina sinagogoj estis forigita kaj en 1877 enkonstruiĝis orgeno, kutima elemento en ĉirkaŭaj kristanaj preĝejoj. Tiujn ŝanĝojn ne bonvenigis ĉiuj komunumanoj. Por tiu grupiĝo de ortodoksaj judoj la grenkomercisto Leopold Levy norde de la sinagoga placo konstruigis tiel nomatan "novan sinagogon", kiu inaŭguriĝis en 1875. Laŭ la volo de la donacinto tamen ankaŭ tiu sinagogo restis posedaĵo de la urba juda komunumo, por eviti diserigon en pli malgrandajn grupiĝojn.
Lastaj artikoloj de la semajno: Insulo Alexander - Svislando - Piramido