11-a de septembro

septembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

La 11-a de septembro estas la 254-a tago de la jaro (la 255-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 111 tagoj restas.

Je la 11-a de septembro okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

813: Germana imperiestro Karolo la Granda propramane kronigis en Aquisgranum Ludovikon la 1-a kiel kunimperiestron
1041: Granda incendio de Bremeno
1541: Gvatemalo: vulkano detruis Ciudad Vieja, la unuan ĉefurbon (Departemento Sakatepekezo)
1598: Boris Godunov kroniĝis kiel caro de Rusio
1599: Itala nobelino Beatrice Cenci estis ekzekutita pro instigado al murdo de ŝia patro - la konfeso devigita per torturoj
1609: Angla esploristo Henry Hudson malkovris insulon Manhatano
1609: Hispana reĝo Filipo la 3-a ediktis pri ekziligo de 300 mil moriskoj
1620: Tridekjara milito: venko de habsburga armeo super la svisa en batalo de Tirano
1638: Pollando: incendio de Krosno
1697: En batalo de Zenta imperiestra armeo de princo Eŭgeno de Savojo frakasis la turkan, dum la 5-a aŭstra-turka milito
1714: Hispana Sukceda Milito: burbonana armeo el Kastilio konkeris Barcelonon, kiu kapitulacis al la hispana kaj franca trupoj
1777: Usona Milito de Sendependeco: dum la batalo de Brandywine Kazimierz Pułaski savis vivon al George Washington
1795: Persa armeo konkeris kaj detruis Tbilison
1802: Francio aneksis Piemonton - regiono de nord-okcidenta Italio
1814: Venko de Usono en bataloj de Plattsburgh kaj sur lago Champlain dum brita-usona milito
1855: Krimea milito: brita-franca-turka armeo konkeris Sebastopolon
1857: Utaha Mormona Milito: mormonoj kaj pajuteoj masakris pli ol cent setliĝintojn irantajn de Arkansaso al Kalifornio
1879: Usona astronomo dandevena Christian Heinrich Friedrich Peters malkovris asteroidon Krizeiso
1881: Papo Leono la 13-a anoncis Virgulinon de Moncerato patronino de Katalunio
1883: Okaze de 200-jariĝo de la Batalo de Vieno, en Drapodomo oni malfermis Nacian Muzeon de Krakovo
1893: Dum inaŭguro de Parlamento de la religioj de la mondo en Ĉikago Svami Vivekananda enkondukis hinduismon al Usono
1906: Mahatma Gandhi komencis sian Senperfortan Movadon "Satyagraha"
1909: Max Wolf kiel unua ekvidis sur la foto revenantan Halejan kometon
1909: Esperantujo: en Barcelono finiĝis la 5-a Universala Kongreso de Esperanto
Unua mondmilito:
- 1914: Reĝlando Galicio kaj Lodomerio: signifa venko de Rusa Imperio super Aŭstrio-Hungario en la batalo de Rawa Ruska (Lviva provinco), komencita la 3-an de septembro
- 1918: Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko per dekreto enkondukis metran decimalan sistemon kaj ankaŭ koncerne pesilojn
1919: Syngman Rhee ekprezidentis ekzilan Korean Provizoran Registron en Ŝanhajo
1919: Usona armeo invadis Honduron
1921: Judaj setliĝintoj fondis en la Valo de Jizre'el unuan moŝavon Nahalal
1922: Palestino estis proklamita brita mandata teritorio
1922: Brita aŭtomobila firmao Jaguar fondiĝis
1924: Franca komponisto Gabriel Fauré finis sian lastan komponaĵon, mortante du monatojn poste
1926: Hispanio forlasis Ligon de Nacioj
1928: Danio: Universitato de Aarhus fondiĝis
1932: Polaj aviadilistoj Franciszek Żwirko kaj Stanisław Wigura, venkintoj en Challenge 1932, pereis en aviadila katastrofo en Teŝinio
1938: Dua Pola Respubliko: Muzeo al Adam Mickiewicz malfermita en Nowogródek
Dua mondmilito:
- 1939: La 11-a tago de la germana-pola milito (pli da eventoj): Wehrmacht konkeris Gniezno kaj Mogilno, kie murdis 33 defendantojn, kaj Luftwaffe bombis civilajn kvartalojn de Łomża kaj soldatkolumnojn oriente de Vistulo kaj San, kaj Lvovon, krome okupis Siedlce; venka por poloj batalo de Kałuszyn komenciĝis; pro malfronta agado de germanaj flankbatalantoj Biłgoraj grandparte bruliĝis; germana speciala juĝo (Sondergericht Bromberg) en Bydgoszcz verdiktis mortpunon kontraŭ tri poloj, partoprenantojn de "sanga dimanĉo", germanoj krome murdis pli ol 200 polojn en 18 aliaj lokoj, en tio maristojn, suboficirojn kaj militkaptitojn; en malsanulejo mortis urbestro de Karviná kuracisto Wacław Olszak, masakrita de germanoj; en Mszczonów germanoj bruligas la urbon kaj pafmortigis urbestron Aleksander Tański - venĝe pro pli frua rekonkero fare de la 31-a Regimento de Pafistoj, dum kiu oni neniigis provizo-kolumnon de la germana 16-a Kirasita Korpuso kaj propagandan kampanjon de Luftwaffe; kapitulaco de ĉirkaŭita Armeo "Prusy"; Hitler rekomendis al Heinrich Himmler preni en Bydgoszcz 500 ostaĝojn kaj iom post iom pafmortigi ilin ĝis la situacio normiĝos; el instrukcio por gazetaro de Propaganda Ofico: La foton de pola komandanto de Westerplatte, al kiu pro braveco oni permesis reteni la sabron, oni ne povas plu publikigi. Ĝenerala rimarko: la vorton "brava" oni ne rajtas plu uzi pri poloj. Anstataŭ tio oni devas diri pri "malmola" aŭ "ataka" defendo. (...) La vorto "brava" devas nur koncerni germanajn soldatojn; en Parizo poloj manifestaciis postulante helpon flanke de Francio
- 1940: Germana okupado de Pollando: en Krzeszowice Hans Frank dum konferenco kun guberniestroj de Ĝenerala Gubernio substrekis, ke la pasaĝera trafiko inter ĜG kaj soveta Rusio okazos nur laŭ la linio Varsovio-Małkinia (Distrikto Ostrowski), kun unu limstacio, pro tio ke vartrafiko funkcias en la dua - Przemyśl, kien rusoj sendas grenon kaj nafton kun signifa gajno por la Orienta Fervojo; laŭ ofica noto el kancelario de Nazia Germanio regopovoj de Nacisocialisma Germana Laborista Partio intencas trakti polojn kiel kolonian popolon; Londono: Władysław Raczkiewicz subskribis Dekreton de la Prezidento de Respubliko pri kreo de la oficejo de Ministro pri Informacio kaj Dokumentado - dum la milito Pola Telegraf-Agentejo kaj Pola Radio subiĝas al la ministro, kaj la duan pri enkonduko de la nomo "Ministro pri Laboro kaj Socia Protekto" kun "Ministerio pri Laboro kaj Socia Protekto"; batalo de Anglio: Luftwaffe atakis Grandan Londonon kaj regionojn de Southampton - perdoj: Komandejo de Ĉasaviado de RAF - 29, Luftwaffe - 25 aviadiloj
- 1941: Germana polico de enketa malliberejo Pawiak en Varsovio forveturigis 114 personojn al koncentrejo Aŭŝvico; en Poznań germanoj ekzekutis 5 polojn; de Krakovo al Koncentrejo Ravensbrück forveturas unua transporto de virinoj; en Lodzo aperanta konspira revuo "Na Barykadzie" (Sur Barikado) ŝanĝis titolon al " Walka Ludu" (Batalo de Popolo); en Varsovio konspira "Biuletyn Informacyjny" en artikolo "Sovetaj sufloroj" kontraŭstaras al soveta propagando provokanta flankatakojn; Britio: "Dziennik Żołnierza" (Ĵurnalo de Soldato) en artikolo "Subtera pola gazetaro" informas, ke en ĜG aperas pli ol 100 konspiraj revuoj en eldonkvanto de 500-1500 ekzempleroj - legataj averaĝe de 3 milionoj de legantoj; en Vaŝingtono oni komencis konstrui Pentagonon; en Germanio oni patentigis metadonon; Orienta Fronto: unua ago de brita 151 ĉasaviada alo en Murmansko-regiono
- 1942: Germana polico publike pendumis en Rudniki (apud Częstochowa) 18 polojn kaj 2 ciganojn; Pola Rezistomovado: Venĝa Asocio de Pola Enlanda Armeo eksplodigis gasodukton sur ponto en Ostrowiec; nokte de la 10-a/11-a de septembro Bomba Korpuso de RAF atakis Düsseldorf
- 1943: Holokaŭsto: likvido de geto en Przemyśl - 3,5 mil judojn germanoj sendis al koncentrejoj en Aŭŝvico, 500 al Szebnie (proksime al Jasło), 100 al laborkoncentrejo Stalowa Wola, 115 estis pafmortigitaj, kies korpojn oni bruligis kaj restaĵojn ĵetis al la rivero San; germanaj policoj pafmortigis en Tczów (proksime al Zwoleń) 31 personojn, en Molendy (proksime al Kozienice) 20 polojn kaj 2 rusojn; en Drewnowo-Gołyń (proksime al Ostrów Mazowiecka) 9 virojn pro mortigo de policano; grupo de Popola Gvardio konkeris minejon Lipinki kaj provizon de nafto elverŝis al rivero; taĉmento de Kamparanaj Batalionoj liberigis 300 bravulojn sur la stacidomo de Lublin, kiuj laboris ĉe konstruo de fervojlinioj - ekbatalo kun 609-a protekta regimento de fervojaj trakoj, du vunditaj soldatoj; Kampanjo de Italio: en Kalabrio brita 13-a Armea Korpuso atingis linion Castrovillari-Belvedere; en Apulio brita 1-a Aerteralteriga Divizio eniris al Brindizio
- 1944: Ribelo de Varsovio (pli da eventoj): aliancanoj malsuprenĵetis en la Mezurbon armilojn kaj medikamentojn; germanaj provoj forpuŝi ribelantojn de kvartaloj Czerniaków kaj Malsupra Mokotów, riverhaveno de Czerniaków restas defendita; de la 18-a de aŭgusto ĝis la 11-a de septembro germanoj tralasis 21 818 ekzilitojn, 1311 pafmortigis kaj bruligis 3100 kadavrojn (sen donitaĵoj el Wola kaj Śródmieście); 47-a rusa armeo batalas kontraŭ germanoj en antaŭurboj de Praga (dekstraflanka kvartalo de Varsovio); Ruĝa Armeo konkeris Krosnon kaj Rembertów, kaj liberigis Wawer; 11,5 mil personoj pereis en amasa aviadilatako de Royal Air Force kontraŭ Darmstadt; 107 ministoj, ĉefe rusaj trudlaboristoj, pereis rezulte de eksplodo de metano en karbominejo en Bergkamen; Usono kiel unua Aliancano eniris norde de Treviro la teritorion de Germanio; lasta operaco "Frantic" usonaj aviadiloj de 8-a Aviada Armeo atakis armilproduktejojn en Chemnitz kaj surgrundiĝis sur sovetaj aerodromoj;
1952: Imperiestro de Etiopio subskribis akton de federacio inter Etiopio kaj Eritreo
1954: Baze de Germana konstitucio Federacia Socia Kortumo establiĝis kiel unu el la kvin plej altaj tribunaloj
1957: Prezidiumo de la Supera Soveto de Sovetunio malpermesis atribui nomojn de partiaj gvidantoj al urboj kaj fabrikoj dum ilia vivo
1960: Lublin: sur tereno de estinta koncentrejo Majdanek oni inaŭguris Monumenton de Batalo kaj Martireco - el inter 150 mil malliberuloj el 30 landoj, pro malsatego, malsanoj, laboro super fortoj, ekzekutoj kaj gaskameroj, la vivon perdis ĉirkaŭ 80 mil personoj, en tio 60 mil judoj alveturigataj de la tuta Eŭropo
1961: Internacia ekologia organizo Monda Natur-Fonduso fondiĝis
1965: Barat-Pakistana Milito: barata infanterio konkeris pakistanan urbon Burki (Lahore)
1971: Egiptio akiras konstitucion
1971: Barejno kaj Kataro aniĝis al Ligo de Arabaj Ŝtatoj
1973: Ĉilio: puĉo de Augusto Pinochet helpata de usona CIA - la leĝe elektita prezidento Salvador Allende memmortigas sin per armilo iam donacita de la kuba prezidento Fidel Castro
1974: Usona astronomo poldevena Charles T. Kowal malkovris Ledaon, lunon de Jupitero
1976: Antoni Macierewicz prilaboris enkondukan version por fondodokumento de la Komitato por Defendo de Laboristoj
1978: Britio: mortis la lasta konata viktimo de variolo
1980: En Fandejo Katowice en Dąbrowa Górnicza oni subskribis la 4-an aŭgustan interkomprenon - per tio finiĝis la plej grandaj strikoj en la historio de Pola Popola Respubliko, kio ebligis kreon de Liberaj Sindikatoj (i.a. pri validigo de la interkonsentoj de Gdańsk en la tuta lando, kaj unuecigo de la asocio)
1986: Kadre de la tria amnestio post la milita stato en Pollando Czesław Kiszczak anoncis tujan liberigon de 225 aktivuloj de opozicio - surbaze de degela ondo post transpreno de regopovo fare de Miĥail Gorbaĉov
1989: Turniĝo: ĉe la hungara-aŭstria landlimo oni suspendis kontrolojn en kelkaj lokoj, kio permesis al miloj de GDR-civitanoj forveturi al Okcidenta Eŭropo
1992: Plej potenca en la historio uragano Iniki trapasis super Havajaj insuloj
1993: En Kievo apud la Monaĥejo Sankta Mikaelo de la Orumitaj Kupoloj oni inaŭguris memorigilon al la viktimoj de holodomoro
2001: 19 arabaj teroristoj el Al-Kaida faris aviadilajn atencojn kontraŭ Mondkomerca Centro World Trade Center en Novjorko, kaj Pentagono en Vaŝingtono, kun provo atenci Kapitolon - pereis ĉirkaŭ 3000 personoj
2005: Israelo oficiale anoncis finon de la 38-jara okupado de Gaza Sektoro
2009: Mihai Ghimpu iĝis provizora prezidento de Moldava Respubliko (post demisio de Vladimir Voronin)
2013: Prezidento de Zimbabvo Robert Mugabe denove nuligis postenon de ĉefministro
2013: 400 kilometra homa ĉeno nomata Kataluna Vojo estis organizita de Kataluna Nacia Asembleo por sendependeco de Katalunio
2016: En Karagando oni beatigas polan pastron Władysław Bukowiński, juristo, predikisto, "apostolo de Kazaĥio" kaj de Centra Azio, dum 13 jaroj enprizonigata en sovetaj gulagoj
2017: Esperantujo: en Varsovio komenciĝis SUS-34, organizata de Akademio Internacia de la Sciencoj