11-a de septembro

septembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

La 11-a de septembro estas la 254-a tago de la jaro (la 255-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 111 tagoj restas.

Je la 11-a de septembro okazis, interalie:

Eventoj[redakti | redakti fonton]

813: Germana imperiestro Karolo la Granda propramane kronis en Akeno Ludovikon la 1-a kiel kunimperiestron
1041: Granda incendio de Bremeno
1416: Universitato de Prago atestis pri la senkulpa vivo kaj bona reputacio de Jan Hus - Koncilio de Konstanco responde ĉesigis agadojn de la universitato
1541: Gvatemalo: vulkano detruis Ciudad Vieja, la unuan ĉefurbon (Departemento Sakatepekezo)
1598: Boris Godunov kroniĝis kiel caro de Rusio
1599: Itala nobelino Beatrice Cenci estis ekzekutita pro instigado al murdo de ŝia patro - la konfeso devigita per torturoj
1609: Angla esploristo Henry Hudson malkovris insulon Manhatano
1609: Hispana reĝo Filipo la 3-a ediktis pri ekziligo de 300 mil moriskoj
1620: Tridekjara milito: venko de habsburga armeo super la svisa en batalo de Tirano
1638: Pollando: incendio de Krosno
1697: En batalo de Zenta imperiestra armeo de princo Eŭgeno de Savojo frakasis la turkan, dum la 5-a aŭstra-turka milito
1714: Hispana Sukceda Milito: burbonana armeo el Kastilio konkeris Barcelonon, kiu kapitulacis al la hispana kaj franca trupoj
1777: Usona Milito de Sendependeco: dum la batalo de Brandywine Kazimierz Pułaski savis vivon al George Washington
1795: Persa armeo konkeris kaj detruis Tbilison
1801: Premiero de germanlingva dramo de Friedrich Schiller La Pucelo de Oleano okazis en Lepsiko - pri la sorto de Johana de Arko
1802: Francio aneksis Piemonton - regiono de nord-okcidenta Italio
1814: Venko de Usono en bataloj de Plattsburgh kaj sur lago Champlain dum brita-usona milito
1855: Krimea milito: brita-franca-turka armeo konkeris Sebastopolon
1857: Utaha Mormona Milito: mormonoj kaj pajuteoj masakris pli ol cent setliĝintojn irantajn de Arkansaso al Kalifornio
1861: Ĉeĥa lingvo establiĝis kiel instrua lingvo en lernejoj de Prago
1879: Usona astronomo Christian Heinrich Friedrich Peters malkovris asteroidon Krizeiso
1881: Papo Leono la 13-a anoncis Virgulinon de Moncerato patronino de Katalunio
1883: Okaze de 200-jariĝo de la Batalo de Vieno, en Drapodomo oni malfermis Nacian Muzeon de Krakovo
1893: Dum inaŭguro de Parlamento de la religioj de la mondo en Ĉikago Svami Vivekananda enkondukis hinduismon al Usono
1906: Mahatma Gandhi komencis sian Senperfortan Movadon "Satyagraha"
1909: Max Wolf kiel unua ekvidis sur foto revenantan Halejan kometon
Unua Mondmilito
- 1914: Reĝlando Galicio kaj Lodomerio: signifa venko de la Rusa Imperio super Aŭstrio-Hungario en la batalo de Rawa Ruska (Lviva provinco), komencita la 3-an de septembro
- 1918: Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko per dekreto enkondukis metran decimalan sistemon
1919: Syngman Rhee ekprezidentis ekzilan Korean Provizoran Registron en Ŝanhajo
1919: Usona armeo invadis Honduron
1921: Judaj setliĝintoj fondis en la Valo de Jizre'el unuan moŝavon Nahalal
1922: Palestino estis proklamita brita mandata teritorio
1922: Brita aŭtomobila firmao Jaguar fondiĝis
1924: Franca komponisto Gabriel Fauré finis sian lastan komponaĵon, mortante du monatojn poste
1926: Italio: malsukcesa atenco kontraŭ Benito Mussolini
1926: Hispanio forlasis Ligon de Nacioj
1928: Danio: Universitato de Aarhus fondiĝis
1932: Polaj aviadilistoj Franciszek Żwirko kaj Stanisław Wigura, venkintoj en Challenge 1932, pereis en aviadila katastrofo en Teŝinio
1938: Dua Pola Respubliko: Muzeo al Adam Mickiewicz malfermita en Nowogródek
Dua Mondmilito
- 1939: germana-pola milito: Wehrmacht konkeris Gniezno kaj Mogilno, kie oni murdis 33 defendantojn, kaj konkeris Siedlce; Luftwaffe bombis soldatkolumnojn oriente de Vistulo kaj San; venka por poloj batalo de Kałuszyn komenciĝis; pro malfronta agado de germanaj flankbatalantoj Biłgoraj grandparte bruliĝis; germana speciala juĝejo (Sondergericht Bromberg) en Bydgoszcz verdiktis mortpunon kontraŭ tri poloj, partoprenantojn de "sanga dimanĉo"; Militkrimoj: Hitler rekomendis al Heinrich Himmler preni en Bydgoszcz 500 ostaĝojn kaj iom post iom pafmortigi ilin ĝis la situacio normaliĝos; germanoj murdis pli ol 200 polojn en 18 lokoj kaj Luftwaffe bombis civilajn kvartalojn de Łomża kaj Lvovon; en Mszczonów germanoj bruligis la urbon kaj pafmortigis urbestron Aleksander Tański - venĝe pro pli frua rekonkero fare de la 31-a Regimento de Pafistoj, dum kiu oni neniigis provizo-kolumnon de la germana 16-a Kirasita Korpuso kaj propagandan kampanjon de Luftwaffe; kapitulaco de ĉirkaŭita Armeo "Prusy"; en Parizo poloj manifestaciis postulante helpon flanke de Francio
- 1940: Batalo de Anglio: Luftwaffe atakis Grandan Londonon kaj regionojn de Southampton - perdoj: Komandejo de Ĉasaviado de RAF - 29, Luftwaffe - 25 aviadiloj; hungara armeo invads Kluĵon
- 1941: Germana polico de enketa malliberejo Pawiak en Varsovio forveturigis 114 personojn al koncentrejo Aŭŝvico; de Krakovo al Koncentrejo Ravensbrück forveturas unua transporto de virinoj; en Vaŝingtono oni komencis konstrui Pentagonon; en Germanio oni patentigis metadonon; Orienta Fronto: unua ago de brita 151 ĉasaviada alo en Murmansko-regiono
- 1942: nokte de la 10-a/11-a de septembro Bomba Korpuso de RAF atakis Düsseldorf
- 1943: Operaco Reinhardt: likvido de geto en Przemyśl - 3,5 mil judojn germanoj sendis al koncentrejoj en Aŭŝvico, 500 al Szebnie (proksime al Jasło), 100 al laborkoncentrejo Stalowa Wola, 115 estis pafmortigitaj; taĉmento de Kamparanaj Batalionoj liberigis 300 bravulojn en la stacidomo de Lublin, kiuj laboris ĉe konstruo de fervojlinioj - ekbatalo kun 609-a protekta regimento de fervojaj trakoj, du vunditaj soldatoj; Volina provinco: batalo pri bombata de aviadiloj monaĥejo proksime al vilaĝo Novy Zagoriv finiĝis - defendata de la Ukraina Ribela Armeo kontraŭ 1500 germanoj kaj vlasovanoj, 29 partizanoj el 44 perei; Kampanjo de Italio: en Kalabrio brita 13-a Armea Korpuso atingis linion Castrovillari-Belvedere; en Apulio brita 1-a Aerteralteriga Divizio eniris al Brindizio
- 1944: Ribelo de Varsovio: aliancanoj malsuprenĵetis en la Mezurbon armilojn kaj medikamentojn; germanaj provoj forpuŝi ribelantojn de kvartaloj Czerniaków kaj Malsupra Mokotów, riverhaveno de Czerniaków restas defendita; 47-a sovetia armeo batalas kontraŭ germanoj en antaŭurboj de Praga (dekstraflanka kvartalo de Varsovio); Ruĝa Armeo konkeris Krosnon kaj Rembertów, kaj liberigis Wawer; 11,5 mil personoj pereis en amasa aviadilatako de Royal Air Force kontraŭ Darmstadt; 107 ministoj, ĉefe sovetaj trudlaboristoj, pereis rezulte de eksplodo de metano en karbominejo en Bergkamen; Usono kiel unua Aliancano eniris norde de Treviro la teritorion de Germanio; lasta operaco "Frantic" usonaj aviadiloj de 8-a Aviada Armeo atakis armilproduktejojn en Chemnitz kaj surgrundiĝis sur sovetaj aerodromoj
1952: Imperiestro de Etiopio subskribis akton de federacio inter Etiopio kaj Eritreo
1954: Baze de Germana konstitucio Federacia Socia Kortumo establiĝis kiel unu el la kvin plej altaj tribunaloj
1957: Prezidiumo de la Supera Soveto de Sovetunio malpermesis atribui nomojn de partiaj gvidantoj al urboj kaj fabrikoj dum ilia vivo
1960: En Pollando sur tereno de koncentrejo Majdanek oni inaŭguris Monumenton de Batalo kaj Martireco - el inter 150 mil malliberuloj el 30 landoj la vivon perdis ĉirkaŭ 80 mil personoj, en tio 60 mil judoj alveturigataj de la tuta Eŭropo
1961: Internacia ekologia organizo Monda Natur-Fonduso fondiĝis
1965: Barat-Pakistana Milito: barata infanterio konkeris pakistanan urbon Burki (Lahore)
1971: Egiptio akiras konstitucion
1971: Barejno kaj Kataro aniĝis al Ligo de Arabaj Ŝtatoj
1973: Ĉilio: puĉo de Augusto Pinochet helpata de usona CIA - la leĝe elektita prezidento Salvador Allende memmortigas sin per armilo iam donacita de la kuba prezidento Fidel Castro
1974: Usona astronomo Charles T. Kowal malkovris Ledaon, lunon de Jupitero
1976: Pola Popola Respubliko: Antoni Macierewicz prilaboris enkondukan version por fondodokumento de la Komitato por Defendo de Laboristoj
1978: Britio: mortis la lasta konata viktimo de variolo
1980: "Solidareco": en Fandejo Katowice en Dąbrowa Górnicza oni subskribis la 4-an aŭgustan interkomprenon - per tio finiĝis la plej grandaj strikoj en la historio de Pola Popola Respubliko, kio ebligis kreon de Liberaj Sindikatoj
1986: Kadre de la tria amnestio post la milita stato en Pollando Czesław Kiszczak anoncis tujan liberigon de 225 aktivuloj de opozicio
1989: Turniĝo: ĉe la hungara-aŭstria landlimo oni suspendis kontrolojn en kelkaj lokoj, kio permesis al miloj de GDR-civitanoj forveturi al Okcidenta Eŭropo
1992: Plej potenca en la historio uragano Iniki trapasis super Havajaj insuloj
1993: En Kievo apud la Monaĥejo Sankta Mikaelo de la Orumitaj Kupoloj oni inaŭguris memorigilon al la viktimoj de holodomoro
2001: 19 arabaj teroristoj el Al-Kaida faris aviadilajn atencojn kontraŭ Mondkomerca Centro en Novjorko, kaj Pentagono en Vaŝingtono, kun provo atenci Kapitolon - pereis ĉirkaŭ 3000 personoj
2005: Israelo oficiale anoncis finon de la 38-jara okupado de Gaza Sektoro
2005: Sali Berisha estis elektita ĉefministro de Albanio
2007: Oficiala komenco de interparoloj de Ĉeĥio kaj Usono pri lokigo de la usona radaro en la regiono Brdy
2009: Mihai Ghimpu iĝis provizora prezidento de Moldava Respubliko (post demisio de Vladimir Voronin)
2013: Prezidento de Zimbabvo Robert Mugabe denove nuligis postenon de ĉefministro
2013: 400 kilometra homa ĉeno nomata Kataluna Vojo estis organizita de Kataluna Nacia Asembleo por sendependeco de Katalunio
2016: En Karagando oni beatigis polan pastron Władysław Bukowiński, juriston, predikiston, "apostolon de Kazaĥio" kaj de Centra Azio, dum 13 jaroj enprizonigatan en sovetiaj puntendaroj
2022: Invado de Rusio en Ukrainion:
- Konzerno de Enerhodar informis, ke laborado de la lasta 6-a bloko estis haltigita — oni komencis malvarmigi nuklean reakciujon; akraj bataloj pri Lisiĉansk, Severodoneck kaj Rubiĵne daŭras
- Laŭ unua komuna raporto de Monda Banko, Eŭropa Komisiono kaj ukraina registaro la kostojn de rekonstruo de Ukrainio oni pritaksis al 349 miliardoj da usonaj dolaroj