Vysoké Mýto

	Vysoké Mýto
	germane Hohenmauth, latine: Alta Muta
	urbo
	Placo de Přemysl Otakar la 2-a en Vysoké Mýto
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Vysoké Mýto
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Pardubice
Distrikto	Distrikto Ústí nad Orlicí
Administra municipo	Vysoké Mýto
Historia regiono	Bohemio
Montaro	Svitava montetaro
Fervojo	Fervojlinio 018
Rivero	Loučná
Situo	Vysoké Mýto
- alteco	284 m s. m.
- koordinatoj	49° 56′ 55″ N 16° 09′ 11″ O / 49.94861 °N, 16.15306 °O (mapo)
Areo	42,07 km² (4 207 ha)
Loĝantaro	12 333 (2023)
Denseco	293,15 loĝ./km²
Fondo	1262
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	565 41 ĝis 566 01
NUTS 3	CZ053
NUTS 4	CZ0534
NUTS 5	CZ0534 581186
Katastraj teritorioj	6
Partoj de urbo	10
Bazaj setlejunuoj	18
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Vysoké Mýto
	Retpaĝo: www.vysoke-myto.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 49° 56′ 55″ N 16° 09′ 11″ O / 49.94861 °N, 16.15306 °O (mapo)

Vysoké Mýto estas urbo en Ĉeĥio. Ĝi situas en la Regiono Pardubice, distrikto Ústí nad Orlicí. Ĝi estas unu el plej malnovaj kaj plej gravaj urboj de la regiono. Vivas ĉi tie 12 333 loĝantoj (2023).

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Džbánov, Tisová, Zádolí, Choceň, Hrušová, Řepníky, Slatina, Pustina, Vraclav, Zálší kaj Zámrsk.

Historio[redakti | redakti fonton]

La urbon fondis la reĝo Přemysl Otakar la 2-a en la jaro 1262 ĉe grava komerca vojo, kiu ligis Bohemion kun Moravio kaj aliaj landoj. Jam ekde la jaro 1265 estis la urbo ĉirkaŭigita per fortaj muregoj kun tri pordegoj. Ekde la jaro 1307 Vysoké Mýto iĝis dota urbo de ĉeĥaj reĝinoj. La pordegoj kaj partoj de la muregoj bonstate restis ĝis nun. Ankaŭ origina dispozicio de la urbo kun placo meze restis konservita. La placo estas la plej granda kvadrat-forma en Ĉeĥio. Centre staras Z el la jaro 1715. Al la plej malnovaj konstruaĵoj sur la placo apartenas urba magistrejo el la jaro 1536. Fine de la 13-a jarcento estis konstruita templo de Sankta Laŭrenco. Ĝia belega altaro ornamita per pentraĵo de baroka majstro Petr Brandl el la jaro 1728 estas la plej valora memorindaĵo de la urbo.

Fine de la 19-a jarcento apartenis Vysoké Mýto al dek sep el la plej grandaj urboj de la ĉeha reĝlando. La urbo estis sidejo de gravaj oficejoj, lernejoj kaj grandega garnizono.

Dum la unua duono de la 20-a jarcento famigis la urbon firmao „Carrosserie Sodomka“ kiu tie ĉi fabrikis karoseriojn de personaj aŭtomobiloj kaj busoj.

Loĝantaro[redakti | redakti fonton]

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	6 018
1880	7 019
1890	9 033
1900	9 503
1910	10 858
1921	11 810

Jaro	Loĝantoj
1930	10 835
1950	9 325
1961	9 827
1970	9 716
1980	11 152
1991	10 987

Jaro	Loĝantoj
2001	2 004
2014	12 436
2016	12 404
2017	12 390
2018	12 318
2019	12 335

Jaro	Loĝantoj
2020	12 288
2021	12 069
2022	12 007
2023	12 333

Nuntempo[redakti | redakti fonton]

Nuntempe Vysoké Mýto estas konata pro historiaj memorindaĵoj kaj bela ĉirkaŭaĵo. La tradicion de la bus-fabrikado nun transprenis firmao IVECO Czech republic (antaŭe Karosa).

Ankaŭ iamaj kazernoj malaperis. La lastaj soldatoj estis anoj de la okupada armeo de Sovetunio, kiu postlasis en la urbo kaj en proksimaj arbaroj ankaŭ ekologian dezertigon. Post ilia forigo en la jaro 1990 la urbo reviviĝis kaj Vysoké Mýto denove proponas vastan kulturan kaj sportan vivon.

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

En la urbo trovigas gimnazio kaj faka konstru-mezlernejo por akvomastrumantoj. En la historian centron de la urbo oni povas eniri kaj enveturi tra antikvaj pordegoj – Litomiŝla kaj Praga (ĉeĥe Litomyšlská a Pražská). El la Choceň-pordego restis nur turo.

Praga pordego[redakti | redakti fonton]

La pordego estas la plej sendifektita parto de iama defenda sistemo konstruita en la 13-a jarcento. Kvankam kvarfoje (en la jaroj 1461, 1700, 1774 kaj 1816) ĝi forbrulis, la gotika stilo restis konservita ĝis nuntempo.

Litomiŝla pordego[redakti | redakti fonton]

La pordego havas, same kiel la Praga pordego, du turojn. Post forbruligo komence de la 19-a jarcento ĝi estis rekonstruita en novgotika stilo. Komence de la 20-a jarcento la pordegon ornamis pentristo Mikoláš Aleš. La pentrajo bildigas duelon de sankta Georgo kun drako.

Muregoj[redakti | redakti fonton]

Je ordono de rego Přemysl Otakar la 2-a estis la urbo ĉirkaŭigita per muregoj – 10 m altaj kaj 1,2 m larĝaj. Al ĉiu pordego apartenis levponto. La plej gravaj okazaĵoj de la historio estas skulptitaj en la muregon en Jungmann-parko.