Pardubice: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
RG72 (diskuto | kontribuoj) |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 103: | Linio 103: | ||
| notoj = |
| notoj = |
||
}} |
}} |
||
'''Pardubice''' ({{Aŭdio|Cs-Pardubice.ogg|elparolu}}; germane ''Pardubitz'') estas regiona urbo en [[Ĉeĥio]]. Ĝi situas en orienta [[Bohemio]] ĉe kunfluo de la riveroj [[Elbo (rivero)|Elbo]] kaj [[Chrudimka]]. En [[2018]] ĝi havis 90 335 loĝantojn. |
'''Pardubice''' ({{Aŭdio|Cs-Pardubice.ogg|elparolu}}; germane ''Pardubitz'') estas regiona urbo en [[Ĉeĥio]]. Ĝi situas en la orienta [[Bohemio]] ĉe la kunfluo de la riveroj [[Elbo (rivero)|Elbo]] kaj [[Chrudimka]]. En [[2018]] ĝi havis 90 335 loĝantojn. |
||
La urbo famas pro sia speciala [[spickuko]] (ĉeĥe: '''perník''') kaj [[Velká pardubická]] - la plej malfacila kaj plej prestiĝa [[ĉevalo|ĉevala]] vetkonkuro en kontinenta parto de [[Eŭropo]] (kun timata 9m larĝa fosaĵo de Taxis). |
La urbo famas pro sia speciala [[spickuko]] (ĉeĥe: '''perník''') kaj [[Velká pardubická]] - la plej malfacila kaj plej prestiĝa [[ĉevalo|ĉevala]] vetkonkuro en la kontinenta parto de [[Eŭropo]] (kun timata 9m larĝa fosaĵo de Taxis). |
||
== Urbaj sekcioj == |
== Urbaj sekcioj == |
||
Linio 118: | Linio 118: | ||
== Historio == |
== Historio == |
||
La unua skriba mencio pri ekzisto de la urbo devenas el la jaro [[1295]], kiam tie la papo [[Bonifaco la 8-a]] fondis monaĥejon de [[Kavalira ordeno de krucanoj kun ruĝa stelo]] kaj preĝejon de [[Sankta Bartolomeo]]. En 1340 heredis la urbon [[Arnošt z Pardubic]], posta unua praga [[ĉefepiskopo]]. |
La unua skriba mencio pri la ekzisto de la urbo devenas el la jaro [[1295]], kiam tie la papo [[Bonifaco la 8-a]] fondis monaĥejon de [[Kavalira ordeno de krucanoj kun ruĝa stelo]] kaj preĝejon de [[Sankta Bartolomeo]]. En [[1340]] heredis la urbon [[Arnošt z Pardubic]], posta unua praga [[ĉefepiskopo]]. |
||
En vico |
En la vico de posedantoj ni rememoru [[Smil Flaška|Smil Flaŝka el Pardubice]], [[Hanuš el Milheim]] (kiu konstruis la [[Betlehema Kapelo|Betleheman kapelon]] en Prago), Viktorin el Kunštát kaj Poděbrady, patron de la posta ĉeĥa reĝo [[Georgo el Poděbrady]]. |
||
La plej fama periodo datiĝas ekde la jaro [[1491]], kiam la urbon aĉetis elstara nobela familio [[Pernštejn]]. Tiam ekestis urbo kun firma fortikaĵo. Ekde la jaro [[1560]] posedis Pardubice la ĉeĥa reĝo. |
La plej fama periodo datiĝas ekde la jaro [[1491]], kiam la urbon aĉetis elstara nobela familio [[Pernštejn]]. Tiam ekestis urbo kun firma fortikaĵo. Ekde la jaro [[1560]] posedis Pardubice la ĉeĥa reĝo. |
||
Ekfloro de la urbo komenciĝas dum la unua duono de la [[19-a jarcento]] rilate al la konstruo de fervoj-linio Prago |
Ekfloro de la urbo komenciĝas dum la unua duono de la [[19-a jarcento]] rilate al la konstruo de la fervoj-linio Prago-Pardubice-Olomouc kaj ekesto de multaj fabrikoj en la dua duono: Hübner-Opitz fabriko de muelmaŝinoj (1866), sukerfabriko (1869), bierfabriko (1871), fabriko de Prokop (1872), rafinejo de mineraloleoj de la firmao Fanto (1889), kafo-fabriko de J.Franck (1897). |
||
Post la [[unua mondmilito]] la industrio plu disvolviĝis, ekestis fabriko Explosia Semtín (kemia industrio), Telegrafia, pli malfrue Tesla (elektronika industrio). |
Post la [[unua mondmilito]] la industrio plu disvolviĝis, ekestis fabriko Explosia Semtín (kemia industrio), Telegrafia, pli malfrue Tesla (elektronika industrio). |
||
Dum [[dua mondmilito]] tie estis aktiva grupo de rezista movado kontraŭ faŝismo. Fama estas agado de paraŝutista grupo Silver A, kiu aranĝis [[atenco kontraŭ Reinhard Heydrich|atencon kontraŭ Reinhard Heydrich]]. Post la atenco, dum majo [[1942]], starigis nazioj en Kasteleto ekzekutejon, kie mortis dum unu monato pli ol 200 homoj, inter ili loĝantoj de tute forbruligita kaj detruita vilaĝo [[Ležáky]]. |
Dum la [[dua mondmilito]] tie estis aktiva grupo de rezista movado kontraŭ faŝismo. Fama estas la agado de paraŝutista grupo Silver A, kiu aranĝis [[atenco kontraŭ Reinhard Heydrich|atencon kontraŭ Reinhard Heydrich]]. Post la atenco, dum majo [[1942]], starigis nazioj en Kasteleto ekzekutejon, kie mortis dum unu monato pli ol 200 homoj, inter ili loĝantoj de tute forbruligita kaj detruita vilaĝo [[Ležáky]]. |
||
Post la mondmilito, en la jaro [[1949]] Pardubice iĝis ĉefurbo de Orientbohemia regiono, kio influis pluan rapidan evoluon de la urbo. |
Post la mondmilito, en la jaro [[1949]] Pardubice iĝis ĉefurbo de Orientbohemia regiono, kio influis pluan rapidan evoluon de la urbo. |
||
Linio 135: | Linio 135: | ||
Kvankam Pardubice estas precipe industria kaj trafika centro, ĝiaj loĝantoj ĝuas ankaŭ riĉan kulturan kaj sportan vivon. Sian sidejon tie havas Universitato kaj multaj fakaj mezlernejoj. |
Kvankam Pardubice estas precipe industria kaj trafika centro, ĝiaj loĝantoj ĝuas ankaŭ riĉan kulturan kaj sportan vivon. Sian sidejon tie havas Universitato kaj multaj fakaj mezlernejoj. |
||
Ekde komenco de la 20-a jarcento tie disvastigas kulturan vivon „ŝtona“ teatro kun profesia ensemblo. Elstara posteno apartenas ankaŭ al |
Ekde la komenco de la 20-a jarcento tie disvastigas kulturan vivon „ŝtona“ teatro kun profesia ensemblo. Elstara posteno apartenas ankaŭ al Ĉambra filharmonio. |
||
En Pardubice oni aranĝas multajn sportajn konkursojn, ni nomu almenaŭ mondfaman ĉevalvetkuran konkurson [[Velká pardubická]], aranĝatan ekde la jaro [[1874]]. |
En Pardubice oni aranĝas multajn sportajn konkursojn, ni nomu almenaŭ la mondfaman ĉevalvetkuran konkurson [[Velká pardubická]], aranĝatan ekde la jaro [[1874]]. |
||
Ankaŭ spidvea konkurso de [[motorciklo]]j |
Ankaŭ spidvea konkurso de [[motorciklo]]j "Ora kasko" (ekde [[1929]]) kaj [[teniso|tenis]]-turniro de junioroj allogas multajn sportamantojn. |
||
La loka [[hokeo|hokea]] klubo edukis multajn ĉampionojn, majstrojn de la mondo kaj |
La loka [[hokeo|hokea]] klubo edukis multajn ĉampionojn, majstrojn de la mondo kaj olimpikajn venkintojn. |
||
En Pardubice eblas vidi multajn vidindaĵojn. Ankaŭ en proksima ĉirkaŭaĵo vizitanto trovos ĉarmajn kaŝejojn por ripozo de la korpo kaj animo. |
En Pardubice eblas vidi multajn vidindaĵojn. Ankaŭ en la proksima ĉirkaŭaĵo la vizitanto trovos ĉarmajn kaŝejojn por ripozo de la korpo kaj animo. |
||
== Transporto == |
== Transporto == |
||
=== Trajna transporto === |
=== Trajna transporto === |
||
[[Dosiero:Pardubice - hlavní nádraží.jpg|eta|dekstra|250px|Ĉefa stacidomo en Pardubice]]Pardubice estas grava nodo en fervoja trafiko en Ĉeĥio. En Pardubice haltas ĉiuj personaj kaj longdistancaj personaj (ankaŭ noktaj) trajnoj. |
[[Dosiero:Pardubice - hlavní nádraží.jpg|eta|dekstra|250px|Ĉefa stacidomo en Pardubice]]Pardubice estas grava nodo en la fervoja trafiko en Ĉeĥio. En Pardubice haltas ĉiuj personaj kaj longdistancaj personaj (ankaŭ noktaj) trajnoj. |
||
[[Fervojo|Fervoje]] estas Pardubice ligita al jenaj urboj: |
[[Fervojo|Fervoje]] estas Pardubice ligita al jenaj urboj: |
||
* [[Hradec Králové]] - norden |
* [[Hradec Králové]] - norden |
||
Linio 159: | Linio 159: | ||
=== Aera transporto === |
=== Aera transporto === |
||
[[Dosiero:Pardubice airport, departure lounge.jpg|eta|dekstra|250px|Atendohalo de Flughaveno Pardubice]]Pardubice |
[[Dosiero:Pardubice airport, departure lounge.jpg|eta|dekstra|250px|Atendohalo de Flughaveno Pardubice]]Pardubice havas internacian [[Flughaveno Pardubice|flughavenon]], kiu situas sud-oriente de la urbocentro. |
||
== Vidindaĵoj == |
== Vidindaĵoj == |
||
[[Dosiero:Pardubice - sochařská výzdoba Morového sloupu na Pernštýnském náměstí3.jpg|eta|150px|Pesta kolono]] |
[[Dosiero:Pardubice - sochařská výzdoba Morového sloupu na Pernštýnském náměstí3.jpg|eta|150px|Pesta kolono]] |
||
=== Pernštýn-placo === |
=== Pernštýn-placo === |
||
La formon kaj aspekton de la placo ordonis elkrei jam [[Vilém z Pernštejna]]. Li ankaŭ decidis plibeligi la aspekton de la domoj. La domoj de la historia kerno de la urbo reprezentas tri bazajn etapojn de konstrua evoluo, la malfrugotikan kun ŝtona embrazuro de la fenestroj kaj desegnitaj niĉoj, la renesancan kun terakotaj fenestroj, la malfrubarokan kaj la klasicisman kun ornamaĵoj de la gabloj. |
|||
Tuj malantaŭ la Verda pordego staras malfrugotika domo n-ro 77 (nuna Regiona biblioteko), kiu estas modelo de la stilo. Meze de norda flanko de la placo situas la urbodomo, konstruita en la jaroj 1893-1894 en novrenesanca stilo laŭ la projekto de J. Vejrych. Fasado kun reliefo "Jonaso kaj [[baleno]]" donis nomon al la plej valora domo sur la placo - |
Tuj malantaŭ la Verda pordego staras malfrugotika domo n-ro 77 (nuna Regiona biblioteko), kiu estas modelo de la stilo. Meze de norda flanko de la placo situas la urbodomo, konstruita en la jaroj 1893-1894 en novrenesanca stilo laŭ la projekto de J. Vejrych. Fasado kun reliefo "Jonaso kaj [[baleno]]" donis nomon al la plej valora domo sur la placo - "Ĉe Jonaso" (devenanta el la jaro [[1797]]). Dominanto de la suda flanko estas la gastejo "Blanka ĉevaleto", menciata jam ekde jaro [[1507]]. Centre de la placo situas 6 metrojn alta korinta pesta kolono kun statuo de la sankta [[Virgulino Maria]]. La kolono estas ĉirkaŭita per balustrado kun statuoj de ĉeĥaj sanktuloj. |
||
=== [[Pardubice (kastelo)|Kastelo]] === |
=== [[Pardubice (kastelo)|Kastelo]] === |
||
[[Dosiero:Pardubice Castle, Czech Republic.jpg|eta|maldekstra]] |
[[Dosiero:Pardubice Castle, Czech Republic.jpg|eta|maldekstra]] |
||
La fortikaĵa sistemo ĉirkaŭ la kastelo estas eminenta en la mezeŭropa historio de armea konstruado inter la gotika kaj renesanca epokoj. La kernon de la kastelo kreas gotika burgo el la unua duono de la 14-a jarcento. |
|||
[[Vilém z Pernštejna]] rekonstruis burgon en malfrugotika stilo. Liaj filoj poste (1529 ĝis 1541) daŭrigis en stilo renesanca. Ekde la jaro 1560 la kastelon posedis la reĝa kamero. |
[[Vilém z Pernštejna]] rekonstruis burgon en malfrugotika stilo. Liaj filoj poste ([[1529]] ĝis [[1541]]) daŭrigis en stilo renesanca. Ekde la jaro [[1560]] la kastelon posedis la reĝa kamero. |
||
Dum regado de la imperiestroj [[Maksimiliano la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Maksimiliano la 2-a]] kaj poste [[Rudolfo la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Rudolfo la 2-a]] la kastelo estis aranĝita laŭ projekto de itala konstruisto Ulricco Aostalli. |
Dum la regado de la imperiestroj [[Maksimiliano la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Maksimiliano la 2-a]] kaj poste [[Rudolfo la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Rudolfo la 2-a]] la kastelo estis aranĝita laŭ projekto de la itala konstruisto Ulricco Aostalli. La aranĝo en la baroka stilo devenas el la jaroj [[1723]]–[[1726]]. |
||
Post dek jaroj da rekonstruo la kastelo estas denove publike alirebla. |
Post dek jaroj da rekonstruo la kastelo estas denove publike alirebla. |
||
Linio 179: | Linio 179: | ||
[[Dosiero:Saint Bartolomeo Church, Pardubice, Czech Republic.jpg|eta|Preĝejo de Sankta Bartolomeo]] |
[[Dosiero:Saint Bartolomeo Church, Pardubice, Czech Republic.jpg|eta|Preĝejo de Sankta Bartolomeo]] |
||
=== Preĝejo de [[Sankta Bartolomeo]] === |
=== Preĝejo de [[Sankta Bartolomeo]] === |
||
La areo de la preĝejo estas loko de la plej malnova mezepoka loĝado en la urbocentro. La monaĥejo, fondita ĉi tie en la dua duono de la 13-a jarcento malaperis nur post [[husmovado|husana]] atako en la jaro [[1421]]. |
|||
En la jaroj 1507 |
En la jaroj [[1507]]–[[1514]] estis la preĝejo de sankta Bartolomeo rekonstruita en malfrugotika stilo kaj estis uzata kiel entombiga loko de la nobela familio [[Pernštejn]]. Atestas pri tio portalo el la jaro [[1519]] en la norda parto, la plej malnova renesanca memoraĵo en la urbo kun surskribo kaj genta blazono. En la jaro [[1912]] estis al la preĝejo alkonstruita okcidenta antaŭĉambro laŭ la projekto de B. Dvořák. La ĉefa altara bildo de M. L. Willman devenas el la jaro [[1692]] kaj prezentas la torturon de sankta Bartolomeo. |
||
=== Verda pordego === |
=== Verda pordego === |
||
[[Dosiero:Pardubice - Pernštýnské náměstí a Zelená Věž.jpg|eta|150px|maldekstra|Perštýna placo kaj Zelená Věž]] |
[[Dosiero:Pardubice - Pernštýnské náměstí a Zelená Věž.jpg|eta|150px|maldekstra|Perštýna placo kaj Zelená Věž]] |
||
La sesdek metrojn alta turo, antaŭe kun du pordegoj, devenas laŭvere jam el epoko antaŭ-pernŝtejna. Post la jaro [[1507]] ĝi estis aranĝita en malfrugotika stilo kaj post la dua plena forbrulo de la urbo en la jaro [[1538]] ĝi estis plialtigita je triono de alteco kaj la tegmento estis kovrita per kupra lado. La verda koloro de la patino donis nomon al la pordego antaŭe nomita Praga (laŭ direkto de elirvojo el la urbo) Verda. La reliefo, bildiganta la legendon de la ekesto de blazono de la urbo, devenas de la skulptisto B. Vlček laŭ la desegno de [[Mikoláš Aleš]]. El la turo ĉiu povas trarigardi urbon kaj eĉ (dum bela vetero) la malproksiman ĉirkaŭaĵon. |
|||
== Famaj personoj == |
== Famaj personoj == |
||
Linio 209: | Linio 209: | ||
== Esperanto-movado == |
== Esperanto-movado == |
||
En Pardubice okazis la 4-a kongreso de [[Ĉeĥa Esperanto-Asocio]] en jaro [[1982]]. |
En Pardubice okazis la 4-a kongreso de [[Ĉeĥa Esperanto-Asocio]] en la jaro [[1982]]. |
||
Pardubice estas sidejo de la |
Pardubice estas sidejo de la |
||
* Asocio de Esperantistoj Handikapuloj [http://www.volny.cz/aeh-ikeh/] |
* Asocio de Esperantistoj Handikapuloj [http://www.volny.cz/aeh-ikeh/] |
||
* [[Klubo de Esperantistoj D-ro Schulhof Pardubice]] |
* [[Klubo de Esperantistoj D-ro Schulhof Pardubice]] |
||
* Estas tie gastiganto de [[Pasporta Servo]]. |
* Estas tie gastiganto de [[Pasporta Servo]]. |
||
Kiel registrite je 13:18, 4 nov. 2020
Pardubice | |||
germane: Pardubitz | |||
urbo | |||
Vido tra Avenuo de Paco al pordego Zelená brána
| |||
|
|||
Oficiala nomo: Pardubice | |||
Ŝtato | Ĉeĥio | ||
---|---|---|---|
Regiono | Regiono Pardubice | ||
Distrikto | Distrikto Pardubice | ||
Administra municipo | Pardubice | ||
Historia regiono | Bohemio | ||
Tipo de urbo | statuta urbo | ||
Konataj lokoj | Pardubice kastelo, Muelejoj de Winternitz | ||
Riveroj | Elbo, Chrudimka | ||
Situo | Pardubice | ||
- alteco | 237 m s. m. | ||
- koordinatoj | 50° 02′ 19″ N 15° 46′ 45″ O / 50.03861 °N, 15.77917 °O (mapo) | ||
Areo | 82,655 km² (8 265,5 ha) | ||
Loĝantaro | 90 335 (01.01.2018) | ||
Denseco | 1 092,92 loĝ./km² | ||
Unua skribmencio | 1295 | ||
Horzono | MET (UTC+1) | ||
- somera tempo | MET (UTC+2) | ||
Poŝtkodo | 530 02 | ||
NUTS 3 | CZ053 | ||
NUTS 4 | CZ0532 | ||
NUTS 5 | CZ0532 555134 | ||
Katastraj teritorioj | 20 | ||
Lokaj partoj | 32 | ||
Bazaj setlejunuoj | 73 | ||
Urbaj partoj | 8 | ||
Situo enkadre de Ĉeĥio
| |||
Vikimedia Komunejo: Pardubice | |||
Retpaĝo: www.mesto-pardubice.cz | |||
Portalo pri Ĉeĥio |
Pardubice ( elparolu; germane Pardubitz) estas regiona urbo en Ĉeĥio. Ĝi situas en la orienta Bohemio ĉe la kunfluo de la riveroj Elbo kaj Chrudimka. En 2018 ĝi havis 90 335 loĝantojn.
La urbo famas pro sia speciala spickuko (ĉeĥe: perník) kaj Velká pardubická - la plej malfacila kaj plej prestiĝa ĉevala vetkonkuro en la kontinenta parto de Eŭropo (kun timata 9m larĝa fosaĵo de Taxis).
Urbaj sekcioj
- Pardubice 1 – Bílé Předměstí (parto), Pardubice-Staré Město, Zámek, Zelené Předměstí (parto)
- Pardubice 2 – Polabiny, Cihelna
- Pardubice 3 – Bílé Předměstí (parto), Studánka (parto)
- Pardubice 4 – Bílé Předměstí (parto), Černá za Bory, Drozdice, Mnětice, Nemošice, Pardubičky, Staročernsko, Studánka (parto), Žižín
- Pardubice 5 – Dražkovice, Nové Jesenčany, Zelené Předměstí (parto)
- Pardubice 6 – Lány na Důlku, Opočínek, Popkovice, Staré Čívice, Svítkov, Zelené Předměstí (parto)
- Pardubice 7 – Doubravice, Ohrazenice, Rosice, Semtín, Trnová
- Pardubice 8 – Hostovice
Historio
La unua skriba mencio pri la ekzisto de la urbo devenas el la jaro 1295, kiam tie la papo Bonifaco la 8-a fondis monaĥejon de Kavalira ordeno de krucanoj kun ruĝa stelo kaj preĝejon de Sankta Bartolomeo. En 1340 heredis la urbon Arnošt z Pardubic, posta unua praga ĉefepiskopo.
En la vico de posedantoj ni rememoru Smil Flaŝka el Pardubice, Hanuš el Milheim (kiu konstruis la Betleheman kapelon en Prago), Viktorin el Kunštát kaj Poděbrady, patron de la posta ĉeĥa reĝo Georgo el Poděbrady.
La plej fama periodo datiĝas ekde la jaro 1491, kiam la urbon aĉetis elstara nobela familio Pernštejn. Tiam ekestis urbo kun firma fortikaĵo. Ekde la jaro 1560 posedis Pardubice la ĉeĥa reĝo.
Ekfloro de la urbo komenciĝas dum la unua duono de la 19-a jarcento rilate al la konstruo de la fervoj-linio Prago-Pardubice-Olomouc kaj ekesto de multaj fabrikoj en la dua duono: Hübner-Opitz fabriko de muelmaŝinoj (1866), sukerfabriko (1869), bierfabriko (1871), fabriko de Prokop (1872), rafinejo de mineraloleoj de la firmao Fanto (1889), kafo-fabriko de J.Franck (1897).
Post la unua mondmilito la industrio plu disvolviĝis, ekestis fabriko Explosia Semtín (kemia industrio), Telegrafia, pli malfrue Tesla (elektronika industrio).
Dum la dua mondmilito tie estis aktiva grupo de rezista movado kontraŭ faŝismo. Fama estas la agado de paraŝutista grupo Silver A, kiu aranĝis atencon kontraŭ Reinhard Heydrich. Post la atenco, dum majo 1942, starigis nazioj en Kasteleto ekzekutejon, kie mortis dum unu monato pli ol 200 homoj, inter ili loĝantoj de tute forbruligita kaj detruita vilaĝo Ležáky.
Post la mondmilito, en la jaro 1949 Pardubice iĝis ĉefurbo de Orientbohemia regiono, kio influis pluan rapidan evoluon de la urbo.
Nuntempo
Kvankam Pardubice estas precipe industria kaj trafika centro, ĝiaj loĝantoj ĝuas ankaŭ riĉan kulturan kaj sportan vivon. Sian sidejon tie havas Universitato kaj multaj fakaj mezlernejoj.
Ekde la komenco de la 20-a jarcento tie disvastigas kulturan vivon „ŝtona“ teatro kun profesia ensemblo. Elstara posteno apartenas ankaŭ al Ĉambra filharmonio.
En Pardubice oni aranĝas multajn sportajn konkursojn, ni nomu almenaŭ la mondfaman ĉevalvetkuran konkurson Velká pardubická, aranĝatan ekde la jaro 1874.
Ankaŭ spidvea konkurso de motorcikloj "Ora kasko" (ekde 1929) kaj tenis-turniro de junioroj allogas multajn sportamantojn.
La loka hokea klubo edukis multajn ĉampionojn, majstrojn de la mondo kaj olimpikajn venkintojn.
En Pardubice eblas vidi multajn vidindaĵojn. Ankaŭ en la proksima ĉirkaŭaĵo la vizitanto trovos ĉarmajn kaŝejojn por ripozo de la korpo kaj animo.
Transporto
Trajna transporto
Pardubice estas grava nodo en la fervoja trafiko en Ĉeĥio. En Pardubice haltas ĉiuj personaj kaj longdistancaj personaj (ankaŭ noktaj) trajnoj.
Fervoje estas Pardubice ligita al jenaj urboj:
- Hradec Králové - norden
- Brno - suden
- Prago - okcidenten
- Olomouc - sudorienten
- Ostrava - orienten
- Havlíčkův Brod - suden
- Liberec - nordokcidenten
Aera transporto
Pardubice havas internacian flughavenon, kiu situas sud-oriente de la urbocentro.
Vidindaĵoj
Pernštýn-placo
La formon kaj aspekton de la placo ordonis elkrei jam Vilém z Pernštejna. Li ankaŭ decidis plibeligi la aspekton de la domoj. La domoj de la historia kerno de la urbo reprezentas tri bazajn etapojn de konstrua evoluo, la malfrugotikan kun ŝtona embrazuro de la fenestroj kaj desegnitaj niĉoj, la renesancan kun terakotaj fenestroj, la malfrubarokan kaj la klasicisman kun ornamaĵoj de la gabloj.
Tuj malantaŭ la Verda pordego staras malfrugotika domo n-ro 77 (nuna Regiona biblioteko), kiu estas modelo de la stilo. Meze de norda flanko de la placo situas la urbodomo, konstruita en la jaroj 1893-1894 en novrenesanca stilo laŭ la projekto de J. Vejrych. Fasado kun reliefo "Jonaso kaj baleno" donis nomon al la plej valora domo sur la placo - "Ĉe Jonaso" (devenanta el la jaro 1797). Dominanto de la suda flanko estas la gastejo "Blanka ĉevaleto", menciata jam ekde jaro 1507. Centre de la placo situas 6 metrojn alta korinta pesta kolono kun statuo de la sankta Virgulino Maria. La kolono estas ĉirkaŭita per balustrado kun statuoj de ĉeĥaj sanktuloj.
Kastelo
La fortikaĵa sistemo ĉirkaŭ la kastelo estas eminenta en la mezeŭropa historio de armea konstruado inter la gotika kaj renesanca epokoj. La kernon de la kastelo kreas gotika burgo el la unua duono de la 14-a jarcento.
Vilém z Pernštejna rekonstruis burgon en malfrugotika stilo. Liaj filoj poste (1529 ĝis 1541) daŭrigis en stilo renesanca. Ekde la jaro 1560 la kastelon posedis la reĝa kamero. Dum la regado de la imperiestroj Maksimiliano la 2-a kaj poste Rudolfo la 2-a la kastelo estis aranĝita laŭ projekto de la itala konstruisto Ulricco Aostalli. La aranĝo en la baroka stilo devenas el la jaroj 1723–1726.
Post dek jaroj da rekonstruo la kastelo estas denove publike alirebla.
Preĝejo de Sankta Bartolomeo
La areo de la preĝejo estas loko de la plej malnova mezepoka loĝado en la urbocentro. La monaĥejo, fondita ĉi tie en la dua duono de la 13-a jarcento malaperis nur post husana atako en la jaro 1421.
En la jaroj 1507–1514 estis la preĝejo de sankta Bartolomeo rekonstruita en malfrugotika stilo kaj estis uzata kiel entombiga loko de la nobela familio Pernštejn. Atestas pri tio portalo el la jaro 1519 en la norda parto, la plej malnova renesanca memoraĵo en la urbo kun surskribo kaj genta blazono. En la jaro 1912 estis al la preĝejo alkonstruita okcidenta antaŭĉambro laŭ la projekto de B. Dvořák. La ĉefa altara bildo de M. L. Willman devenas el la jaro 1692 kaj prezentas la torturon de sankta Bartolomeo.
Verda pordego
La sesdek metrojn alta turo, antaŭe kun du pordegoj, devenas laŭvere jam el epoko antaŭ-pernŝtejna. Post la jaro 1507 ĝi estis aranĝita en malfrugotika stilo kaj post la dua plena forbrulo de la urbo en la jaro 1538 ĝi estis plialtigita je triono de alteco kaj la tegmento estis kovrita per kupra lado. La verda koloro de la patino donis nomon al la pordego antaŭe nomita Praga (laŭ direkto de elirvojo el la urbo) Verda. La reliefo, bildiganta la legendon de la ekesto de blazono de la urbo, devenas de la skulptisto B. Vlček laŭ la desegno de Mikoláš Aleš. El la turo ĉiu povas trarigardi urbon kaj eĉ (dum bela vetero) la malproksiman ĉirkaŭaĵon.
Famaj personoj
En la urbo naskiĝis
- Karel Emanuel Macan
- Johann Franz Kempen, Freiherr von Fichtenstamm, aŭstra oficiro kaj fondinto de la ĝendarmaro
Ĝemelurboj
- Rosignano Marittimo en Italio
- Skellefteå en Svedio
- Selb en Germanio
- Schönebeck en Germanio
- Merano en Italio
- Doetinchem en Nederlando
- East Lothian en Unuiĝinta Reĝlando (Britio)
- Golegã en Portugalio
- Jerez de la Frontera en Hispanio
- Pernik en Bulgario
- Sežana en Slovenio
- Vysoké Tatry en Slovakio
- Waregem en Belgio
Esperanto-movado
En Pardubice okazis la 4-a kongreso de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en la jaro 1982.
Pardubice estas sidejo de la
- Asocio de Esperantistoj Handikapuloj [1]
- Klubo de Esperantistoj D-ro Schulhof Pardubice
- Estas tie gastiganto de Pasporta Servo.
Pri la urbo aperis en 2020 Turisma gvidlibro en Esperanto, 80 p. 15x10,5 cm.
Vidu ankaŭ
Eksteraj ligiloj
- Visitpardubice turisma retejo pri la urbo (ĉeĥe, angle, germane, nederlande, pole)
- Pardubice - la urbo prezentas sin mallonga profesia filmo dublita al Esperanto
|
|